|
Olingan natijalar va ularning muhokamasi.
Moddalar identifikatsiyasi
mass-spektrlarning NIST bibliotekasi va ushlanish indekslari boʻyicha amalga
oshirildi. Pimpinella Anisum L. oʻsimligi tarkibidan turli qizdirish usullarini
qoʻllab olingan efir moyining sifat va miqdor tarkibi 4.5-jadvalda keltirilgan.
Har ikkala usulni solishtirish boʻyicha olingan mahsulotlarning komponentli
tahlili shuni koʻrsatdiki, mahsulotlar tarkibida alohida olingan efir moyi uchun
xarakterli boʻlgan qoʻshimcha narsa topilmadi.
Mikrotoʻlqinli va termik isitish usullarida olingan efir moylarining
komponentli tarkibini solishtirish asosida mikrotoʻlqinli ta‘sir ajratib olingan efir
moyining komponentlar tarkibiga ta‘sir etmaydi degan xulosani chiqarishga olib
keldi. Ularning organoleptik koʻrsatkichlari ham farq qilmaydi.
4.5-jadval
Pimpinella Anisum L. oʻsimligi tarkibidan turli qizdirish usullarini qoʻllab
olingan efir moyining sifat va miqdor tarkibi [6]
N Ushlanish
vaqti
Komponent
Miqdori, %
P<
Mikrotoʻlqinl
i qizdirish
Termik
qizdirish
1
2.12
3-metilbutanal
0,15 0,01
0,14 0,01
0,1
2
2.18
2-metilbutanal
0,06 0,01
0,07 0,01
0,1
3
6.91
pinen
0,07 0,01
0,08 0,01
0,1
4
9.78
terpinen
0,15 0,01
0,14 0,01
0,1
5
10.14 para-simen
0,13 0,01
0,12 0,01
0,1
6
10.29 Limonen
0,28 0,02
0,29 0,02
0,1
7
11.48
terpinen
0,21
0,20
0,1
8
13.36 Lenalool
0,28 0,01
0,30 0,01
0,1
9
16.49 Mentol
0,09 0,01
0,10 0,01
0,1
10
16.72 terpinen-4-ol
0,61 0,02
0,63 0,02
0,1
88
11
17.32
terpineol
0,15 0,01
0,16 0,01
0,1
12
17.58 Metilxavikol
1,28 0,08
1,30 0,08
0,1
13
19.41 kumin aldegidi
0,19 0,01
0,18 0,01
0,1
14
17.68 karvon
0,27 0,02
0,29 0,02
0,1
15
19.98 sis-anetol
0,38 0,02
0,39 0,02
0,1
16
20.22 anis aldegidi
0,65 0,03
0,63 0,03
0,1
17
21.78 trans-anetol
82,56 1,24
81,98 1,24
0,1
18
23.59
elemen
0,13 0,01
0,14 0,01
0,1
19
26.96
kariofillen
0,10 0,01
0,11 0,01
0,1
20
27.74 trans-
bergamoten
0,08 0,01
0,09 0,01
0,1
21
28.21
ximachalen
0,41 0,02
0,43 0,02
0,1
22
28.65
farnezen
0,08 0,01
0,09 0,01
0,1
23
29.46
ximachalen
3,89 0,11
3,92 0,11
0,1
24
29.71
ar
-kurkumen
0,98 0,06
0,96 0,06
0,1
25
30.19 Zingiberen
1,05 0,05
1,07 0,05
0,1
26
30.36
ximachalen
0,32 0,02
0,31 0,02
0,1
27
30.72
bisabolen
0,71 0,03
0,73 0,03
0,1
28
31.34
seskvifellandren
0,16 0,01
0,17 0,01
0,1
29
42.98 Izovalerilizoevgenol
1,32 0,02
1,34 0,02
0,1
30
44.81 Epoksiizovalerilizoevgenol
0,51 0,01
0,52 0,01
0,1
Eslatma: xromatogrammadagiajralgan 6 ta komponent identifikatsiya
qilinmadi.
Efir moylarini mikrotoʻlqinli va termik qizdirish orqali ajratish jarayoni
qoʻyidagi parametrlar asosida maqbullashtirildi: oʻsimlikni maydalanish darajasi
(L.: d=1’3 mm), jarayon temperaturasi (t
0
C=110-120
0
C) va aralashtirish tezligi
(
aralashtirish
= 30’80 ayl./min) hamda jarayonning davom etish vaqti (τ= 20’200
min.). Jarayonning regression modelini tuzish uchun tajribalar koʻpomilli
rejalashtirish boʻyicha tuzilgan reja asosida oʻtkazildi. Efir moyining unumi
89
me‘zon parametr (funksiya) sifatida olindi. Olingan natijalar asosida regression
modellarning koeffitsientlari aniqlandi, ularning ahamiyatliligi baholandi,
modellarning adekvatligi tekshirildi. Efir moylarini ajratish jarayonini toʻgʻri
ifodalaydigan adekvat modellardan sempleks usulda efir moylarining maksimal
unumini ta‘minlaydigan maqbul sharoitlar aniqlandi.
Pimpinella Anisum L. oʻsimligining yer ustki qismidan efir moylarini
mikrotoʻlqinli isitish yordamida ajratib olishning maqbul sharoitlari: d=1’2 mm;
t
0
C=160-165
0
C;
aralashtirish
=48’60 ayl./min; τ=30’33 min., termik isitish yordamida
ajratib olishning maqbul sharoitlari esa: d=1’2 mm; t
0
C=160-165
0
C;
aralashtirish
=48’60 ayl./min; τ=170’180 min.
Har ikkala qizdirish usulini qoʻllab, maqbul sharoitlarda olingan efir
moylarining unumi va ularning fizik-kimyoviy koʻrsatkichlari 4.6-jadvalda
keltirilgan.
4.6-jadval
Pimpinella anisum L. dan ajratib olingan efir moylarining unumi va ularning
fizik-kimyoviy koʻrsatkichlari (n=5)
Koʻrsatkichlar
Pimpinella anisum L. dan efir moyi olishda
qoʻllanilganda
P<
mikrotoʻlqinli isitish
termik isitish
Jarayonning davomiyligi, min
30±3
175±5
0,00
1
Efir moyi unumi, %
2,52±0,12
2,11±0,11
0,00
1
Zichlik
ρ
20
, g/sm
3
0,983 0,005
0,978 0,004
0,1
Sindirish koʻrsatkichi,n
1,556 0,004
1,548 0,004
0,1
Kislotasoni, mg KOH/g
0,42 0,03
0,38 0,03
0,1
Efir soni, mg KOH/g
105,4 2,5
107,3 2,4
0,1
Olingan natijalar mikrotoʻlqinli isitishning qoʻllanilishini termik isitishga
nisbatan eng muhim ustunliklarini koʻrsatdi: xom-ashyodan efir moyini haydash
vaqti 6 martaga qisqargan va uning unumi 16 % ga oshgan. Olingan efir
moylarining fizik-kimyoviy koʻrsatkichlarida sezilarli chetlanish kuzatilmadi
(P<0,1). Bayon etilgan texnologik jarayon yuqori ekologik va efir moylaridagi
barcha foydali komponentlarni saqlash imkonini beradi.
Yuqorida qayd etilganlarning barchasi oʻta yuqori chastotali elektromagnit
nurlanishli isitish manbasi sifatida qoʻllanilganda efir moylari ishlab chiqarish
90
texnik-iqtisodiy koʻrsatkichlarining keskin oshishiga olib kelishi haqida fikr
aytishga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
