O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

11-mavzu. GID-EKSKURSIYA XIZMATLARINI AMALGA 
OSHIRISH JARAYONLARI 
Reja: 
11.1. Gid-ekskursiya xizmatlarining mohiyati va tasnifi.
11.2. Gid-ekskursiyachi xizmati va uning vazifalari. 
11.3. Gid-ekskursiyachiga qo‗yiladigan talablar. 
 
11.1. Gid-ekskursiya xizmatlarining mohiyati va tasnifi 
 
«Ekskursiya» tushunchasi yunoncha «excursio» so‗zidan 
olingan bo‗lib, «sayohatga chiqish, sayr qilish» degan ma‘noni 
anglatadi. «Ekskursiya» tushunchasiga ta‘rifni birinchi bo‗lib V. Dal 
(1882 y.) quyidagicha bergan: «Ekskursiya – bu sayr-tomosha, biror 
nimani 
izlash, 
o‗simliklar 
yig‗ishdir». 
Rossiyalik 
olim
M.P. Ansiferov (1923 y.) «Ekskursiya – bu sayr bo‗lib, uning 
vazifasi aniq ma‘lumotlar asosida mavzuni o‗rganishdir», degan 
fikrni keltirib o‗tgan.
 
Kichik sovet ensiklopediyasida (1931 y.) «Ekskursiya – bu 
ma‘lum bir joylarda, sanoat korxonalarida, sovxoz, muzeylarda va 
boshqa joylarda ilmiy va ta‘limiy maqsadlarda jamoaviy tashrif 
buyurishdir» deb ta‘rif berilgan. 
Katta sovet ensiklopediyasida (1978 y.) «Ekskursiya – bu 
diqqatga sazovor obyektlarga (madaniy yodgorliklar, muzeylar, 
korxonalar, joylar va sh. k) tashrif buyurish, bilim olishning shakli 
va metodi bo‗lib, odatda mutaxassis-gid rahbarligida jamoaviy 
o‗tkaziladi» deb ta‘rif berilgan
37
. 
Ekskursiya tushunchasini tahlil qilganda ekskursiya xizma-
tining obyektiv talablardan iboratligini e‘tiborga olishimiz kerak 
bo‗ladi. Har bir ekskursiya o‗ziga xos faol jarayon bo‗lib, uning 
mohiyati ma‘lum qonuniyatlar (mavzuiyligi, maqsadliligi, ko‗rgaz-
maliligi, hissiyotliligi, faolligi va sh.k.) bilan asoslanadi. 
Ekskursiya xizmati oldida turgan vazifalari quyidagicha na-
moyon bo‗lishi mumkin: 
37
Тухлиев И.С., Амриддинова Р.С. ―Организация экскурсионного обслуживания‖. Учебное 
пособие. –С., 2011. 

---

182