O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

 
5.5. Turistik mahsulotlar ishlab chiqarish omillari 
 
Turistik  mahsulotlar  ishlab  chiqarish  resurslarni  talab  qiladi.  Ishlab  chiqarish 
resurslarining asosiy kategoriyalari yoki ishlab chiqarish omillari mavjud: bular tabiiy 
va tarixiy – madaniy, insonlar, kapital omillardir. 
Tabiiy va tarixiy – madaniy resurslar.
 Turistik takliflarning «poydevori» ni 
tabiiy  mo‘l-ko‘llik  tashkil  qiladi.  Turistlar  ehtiyojini  qondirishda  ularning 
ahamiyatiga  katta  e’tibor  beriladi.  Rekratsion  landshaftlar,  yoqimli  iqlim,  suv 
ob’ektlari,  ayniqsa  iliq  dengiz,  mineral  suvlar  va  shifobaxsh  balchiq  bularning 
barchasi tashrif buyuruvchilarni jalb etadi va turistik harakatda muhim ta’sir etuvchi 
omil  sanaladi.  Zamon  va  makonda  turistik  harakatning  tarkibini  shakllantirib,  unga 
ma’lum  yo‘nalish  beradi.  Turistik  ekspluatatsiya  jarayonida  ko‘pchilik  tabiiy 
resurslar  qashshoqlashadi.  Ularning  bir  qismi  qayta  tiklanmaydi,  boshqasi  mustaqil 
ravishda yoki inson ishtirokida tiklanadi. 
Tabiiy  «kapital»  turli  nuqtai  nazardan  o‘rganiladi:  geografik,  biologik, 
geologik va boshqalar.  Iqtisodchilar ishlab  chiqarish  jarayonida  qo‘l  keladigan  juda 
ko‘p  bunday  tabiiy  resurslar  bilan  ish  ko‘radilar.  Bular  bita  –  «er»  degan  umumiy 
tushunchaga birlashgan. Yer ishlab chiqarish omili sifatida nafaqat sayyoramiz ustki 
qattiq  qatlamini,  balki  turizm  sohasi  bino  va  inshootlar  qurilishi  uchun  maydon 
o‘rmon va iqlim, suv resurslari va boyliklar manbalarini ham tashkil etadi. Yerning 
bu xususiyatlari turistik industriya korxonalarini joylashtirishda hisobga olinadi. Dam 
olishni  tashkil  etish  tabiiy  turistik  resurslarni  aniqlash  va  o‘rganishdan  boshlanadi 
hamda  ularni  baholash  bilan  yakunlanadi.  So‘ngra  ulardan  foydalanish  tartiblari 
aniqlanadi va qo‘riqlash rejimi belgilanadi. 
Tabiiy  turistik  resurslarni  baholashning  turli  ko‘rinishdagi  bir  necha  usullari 
mavjud: