|
Pechni ishga tushirish
. Pech bo’shlig’iga shixta materiallari ma’lum
tartibda yuklangandan keyin uning kanallaridagi gorelkalarga bosim ostida
kizdirilgan yonuvchi gaz va havo yuborilib kamerada yondiriladi. Yonish
mahsulotlari o‘z yulida shixta materiallarini qizdirib borib, qarama - qarshi
tomondagi kallaklari kanallari orqali sovuq regeneratorlarning katak - katak
kanallaridan o‘tib pech devorlarini qizdirib mo‘riga yoki bug‘ qozonlariga
chikariladi.
Chap tomondagi 1250 – 1280
o
C qizigan regeneratorlarga sovuq gaz va havo
haydaladi - da, ular qizigan regeneratorlarning vertikal kanallaridan o‘ta borib,
800 – 900
o
C temperaturagacha qiziydi, keyin u erdan o‘z kallaklari orqali pech
kamerasiga o‘tib yonadi. Yonayotgan gaz va havo oqimi shixtani qizdira borib,
qarama - qarshi tomondagi kallaklar orqali sovigan juft regeneratorlarga utib ularni
ham qizdiradi. Gaz va havo oqimining harakat yo’nalishi klapanlar 13 orqali har 20
- 25 minutda avtomatik ravishda boshqariladi. Agar marten pechlarida suyuq
yoqilgi (mazut) da ishlasa, faqat havoni qizdrish regeneratorigina o’rnatilgan
bo’ladi.
Asosli marten pechlarida shixta tarkibiga ko’ra po’latlarni skrap - rudali va
skrap usullarda olinadi.
8.5. Po’latlarni skrap - rudali usulda ishlab chiqarish
Bu usuldan domna pechlari bo’lgan po’lat ishlab chiqaruvchi metallurgiya
zavodlarida foydalaniladi, chunki bunda shixtaning 60 - 75% temir - tersak (skrap)
chiqindilardan, qolgani suyuq cho’yandan iborat bo’ladi. Flyus sifatida esa
ohaktoshdan foydalaniladi.
Bu usulda ishlovchi pechni ishga tushirishdan avval uning ish qismining
ishga yaroqliligi kuzatiladi.Basharti avvalgi ishlovlarda yorilgan, emirilgan joylari
255
bo’lsa, ular maxsus mashina yordamida magnezit yoki dolomit kukunlari bilan
qoplanadi. Keyin pechning shlak va po’lat chiqaradigan teshigi o’tga chidamli tiqin
bilan berkitiladi. Jarayon quyidagicha kechadi: pechga shixta materiallar
yuklanadi. Bunda yuklash mashinasi yordamida ma’lum miqdorda temir ruda,
ohaktosh, keyin metall chiqindi, mul’da deb ataluvchi metall yashikda pechning
old devoridagi yuklash darchasi orqali solinadi.
Ular obdan qizigach pechga qayta ishlanuvchi cho’yan quyiladi. Suyuq
cho’yan tarkibidagi Si, P, Mn, va qisman S lar temir ruda kislorodi bilan
oksidlanadi, hamda bu oksidlar ohak bilan o’zaro birikib shlak ajrala boshlaydi.
Metalldagi S ni shlakka o’tkazish uchun shlak pechdan chiqarilgach pechga
ma’lum miqdorda boksit ko’shilgan ohaktosh kiritiladi. Bu sharoitda yuqorida
ko’rilgan reaksiya bo’yicha metalldagi S shlakka o’tadi. Jarayon ohirida vaqti -
vaqti bilan namunalar olib, uning tarkibi va hossalari ekspress laboratoriyada
kuzatib boriladi. Kutilgan tarkibga kelgach, pechga qaytaruvchilar kiritilib, so’ngra
nov teshigi ochilib u kovshga chiqariladi. Bu variantda faqat sifati pastroq
uglerodli po’latlar olinadi. Lekin temirning temir rudadan qaytarilishi hisobiga
po’lat miqdori bir oz ortadi.
Bu usuldan domnalari bo’lmagan kichik metallurgiya va mashinasozlik
zavodlarida foydalaniladi. Bunda shixtani 55 - 75% temir - tersak chiqindilar,
qolgani qayta ishlanadigan qattiq (chushka) cho’yandan iborat bo’ladi.Jarayonni
tezlatish maqsadida pechga ozroq temir ruda, flyus sifatida ma’lum miqdorda
ohaktosh kiritiladi.
Jarayon yuqorida ko’rilgan skrap - rudali usuliga o’xshash kechadi. Pechni
ishga tushirishdan avval unga temir - tersak chiqindi (skrap) larning yarmi, keyin
esa metall massasining 3 - 5% hisobida ohaktosh, qolgan temir - tersak chiqindilar
va qattik cho’yan solinadi.
Shixta to’la suyuqlangach pech gazlaridagi kislorod hamda metalldagi erigan
FeO ning kislorodi hisobiga Si, P, Mn lar oksidlanadi. SiO
2
, MnO, CaO oksidlar
birikib, natijada shlak hosil bo’ladi. Vanna temperaturasi zarur temperaturaga
ko’tarilgach S jadal oksidlanib metall gazlardan va nometall qo’shimchalardan
256
tozalana boradi. Yuqoridagidek metalldagi FeO dan Fe qaytaruvchilar yordamida
qaytariladi.Kutilgan tarkibli po’lat pechdan kovshlarga novlari orqali chiqariladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
