O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Ma’ruza mashg’ulotlari 

 

97 

 

borilgan  ilmiy  tadqiqotlar  shaxs  va  jamoa  o‘rtasidagi  munosabatlarning  rivojlanishi 

borasida quyidagi andozaning yaratilishini ta’minlaydi: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

O‘quvchilar  jamoasi  ijtimoiy-foydali  ahamiyat  kasb  etuvchi  umumiy  maqsad  va 

birgalikdagi  faoliyatga  asosan  jipslashgan  o‘quvchilar  birlashmasi,  guruhidir. 

O‘quvchilar  jamoasi  (shuningdek,  akademik  litsey  va  kasb-hunar  kollejlari 

o‘quvchilari  jamoasi)ga  rasmiy  saylangan  (tayinlangan)  o‘quvchi  hamda 

o‘qituvchilar  yo‘lboshchilik  qiladi.  Ular  sirasiga  guruh  rahbari,  guruh  faollari 

(xususan, guruh yetakchisi, «Yoshlar ittifoqi» tashkilotining guruh sardorlari, tozalik 

komissiyasi raisi, devoriy gazeta muharriri va boshqalar).  

Bolalar  jamoalarida  rasmiy  yetakchilar  bilan  birga  norasmiy  yo‘lboshchilarning 

mavjudligi ko‘zga tashlanadi. Odatda rasmiy yo‘lboshchilar tarkibini a’lo baholarga 

o‘qiydigan,  jamoa  ishlarida  faol  ishtirok  etuvchi  o‘quvchilar  tashkil  etsa,  norasmiy 

liderlar  garchi  bu  kabi  sifatlarni  namoyon  etmasalarda,  ayrim  sifatlariga  ko‘ra 

tengdoshlarini  o‘z  ortlaridan  ergashtira  oladilar.  Bunday  o‘quvchilar  boshqalardan 

jismonan  kuchliligi,  qat’iyatliligi,  hech  narsadan  cho‘chimasligi,  o‘ziga  bo‘lgan 

ishonchi  bilan  ajralib  turadilar.  Norasmiy  liderlarning  ma’naviy-axloqiy  qiyofasi 

boshqa  o‘quvchilarga  jiddiy  ta’sir  ko‘rsatadi.  Shu  bois  sinf  rahbari  hamda  maktab 

Jamoa 

an’ana 

(qadriyat)la

rni qabul 

qiladi 

Jamoa an’ana 

lari va qadriyat 

lariga amal 

qilinishi 

To’laqonli 

birlikning 

qaror topishi 

Shaxs jamoaga 

ixtiyoriy 

(konfor 

mizm) ravishda 

bo’ysunadi 

Shaxs 

jamoani 

o’ziga 

bo’ysundi 

radi 

(konfor 

mizm) 

Jamoa 

faoliyati 

ni tashkil 

etishdagi 

rollari  

Jamoa an’analari 

(qadriyatlari) shaxs 

tomonidan majburan qabul 

qilinadi, unga nisbatan 

norozilik  kelib chiqishi 

mumkin 

Ikki yoqlama qadriyatlar  

tizimining qaror topishi 

 

Norasmiy  

liderlik 

Shaxs va jamoa 

Shaxs jamoaga bo’ysunadi 

Munosabatlarning muvofiqligi 

Shaxs jamoani o’ziga 

bo’ysundiradi 

Shaxs va jamoa o’rtasidagi munosabatlarning rivojlanish andozasi  

---