O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Ma’ruza mashg’ulotlari 

 

82 

 

munosabatlar katta rol o‘ynaydi); 

menejment mazmunida o‘z aksini topadigan shaxs, davlat va jamiyat manfaatlarining 

o‘zaro dialektik birligi; 

ta’limni boshqarishda jamoatchilikning faol qatnashuvi. 

Yuqoridagilardan  ko‘rinib  turibdiki,  endilikda  ta’lim  tizimini  davlat  tomonidan 

boshqarishdan  davlat-jamoatchilik  boshqaruviga  o‘tiladi.  Davlat-jamoatchilik 

boshqaruvining  maqsadi  –ta’lim  muassasalarining  dolzarb  masalalarini  davlat  va 

jamoatchilik  hamkorligida  hal  qilish,  o‘qituvchilar,  o‘quvchilar  hamda  ota-onalarga 

ta’lim  dasturlarini,  turlarini,  ta’lim  muassasalarini  tanlashda  huquq  va  erkinlik 

berishni kengaytirishdan iborat. 

 

13.3. Ta’lim muassasini boshqarish.  

Ta’lim  muassasasining  pedagogik  faoliyatini  boshqarish  ta’lim  muassasasining 

faoliyat  xususiyatiga  ko‘ra  pedagogik  jarayonini  rejalashtirish,  tashkil  etish, 

rag‘batlantirish,  natijalarni  nazorat  va  tahlil  qilish  maqsadida  amalga  oshiriluvchi 

boshqaruv  faoliyatidir.  Boshqaruv  —bu  tizimni  shakllantirish  va  rivojlantirish 

maqsadida uni sifatini ta’minlash, tartibga solish uchun ta’sir etishdir.  

Ilmiy  boshqaruv  nazariyasining  paydo  bo‘lishiga  va  rivojlanishiga  butun  dunyoga 

mashhur  ilmiy  menejment  amaliyotchi  va  nazariyachilari  F.  Teylor,  G.  Ford,  G. 

Emerson,A.Fayol  kabilar  katta  hissa  qo‘shganlar.  Masalan,  o‘z  davrida  Anri  Fayol 

boshqarish  bu  –  holatni  ko‘rish,  kelajakni  o‘rganish  harakat  dasturini  tuzishdir  ,deb 

ta’kidlagan  edi.  Boshqaruv  nazariyasi  vakillarining  qarashlari  tahlili  natijasida 

boshqaruvga  quyidagi  ta’rifni  berishimiz  mumkin.  Boshqaruv  deganda  – 

boshqaruvchi  va  boshqariluvchi  tizim  o‘rtasidagi  rejalashtirilgan,  maqsadga 

yo‘naltirilgan o‘zaro ta’sirni tushunamiz. 

XX  asrning  oxirgi  o‘n  yilligida  ijtimoiy  va  iqtisodiy  hayotda  insonni  shaxsiy  va 

kasbiy  sifatlarini,  umumiy  va  maxsus  ilmiy  bilimlarini  roli  oshdi.  Bu  holat  ta’lim 

sohasida  inson  faoliyati  turli  yo‘nalishlarda  rivojlanishini  talab  etdi.  Ta’lim 

paradigmasi  o‘zgarib,  yangi  ta’lim  mazmuni,  ta’lim  va  tarbiyani  texnologiyalari 

ishlab  chiqilmoqda.  Axborot  makonining  kengayishi  boshqaruvning  yangi 

vositalarini,  metodlarini,  shakllarini  rivojlanishini  taqozo  etdi.  Ijtimoiy  tizimlarni 

jumladan  ta’lim  tizimini  boshqarishda  inson  omilining  va  ijtimoiy  fanlarning  roli 

oshib borayotganligini kuzatishimiz mumkin. Mamlakatimizda ta’lim tizimida bozor 

munosabatlarini  qo‘llanilishi  maktabni  boshqarish  nazariyasining  rivojlanishini 

asosiy  omili  hisoblanadi.  Mutaxassislar  «boshqaruv»  va  «menejment»  tushunchalari 

orasida farq yo‘q deb hisoblasalarda, menejment tushunchasidan foydalanishni afzal 

ko‘radilar. 

 2017  -  2021  yillarda  O‘zbekiston  Respublikasini  rivojlantirishning  beshta  ustuvor 

---