O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Ma’ruza mashg’ulotlari 

 

23 

 

Shu bois o‘qituvchi faolni maqsadga muvofiq faoliyat yuritishini nazorat qilib borishi 

lozim. 

O‘quvchilarning  o‘z-o‘zini  boshqarishi  bu  o‘qituvchilar  tomonidan  tashkil 

qilinadigan  jamoa  ishini  uyushtirish  va  boshqarishda  o‘quvchilarning  faol  ishtirok 

etishidir.O‘z-ozini 

boshqarishning 

shakllari 

orasida 

jamoa 

a’zolarining 

yig‘ilishi,konferensiyasi  hamda  turli  komissiyalar  (masalan,o‘quv  komissiyasi  yoki 

tozalik komissiyasi)faoiyati muhim o‘rin tutadi. 

O‘quvchilar  jamoasini  shakllantirishda  an’analar  muhim  o‘rin  tutadi.  Jamoa 

an’analari  jamoa  a’zolari  tomonidan  birdek  qo‘llab-quvvatlanuvchi  barqarorlashgan 

odatlar  bo‘lib,  ularning  mazmunida  munosabatlar  xususiyati  hamda  jamoaning 

ijtimoiy fikri yorqin ifodalanadi. 

Jamoa an’analari shartli ravishda ikkiga bo‘linadi: 

a) kundalik faoliyat an’analari; 

b) bayram an’analari. 

Kundalik faoliyat an’analari o‘quvchilarning o‘quv faoliyati (o‘zaro yordam turlari), 

va  mehnat  faoliyati  (ko‘chatlar  o‘tkazish,  hasharlar  uyushtirish  va  boshqalar)ni  o‘z 

ichiga oladi. 

Bayram  an’analariga  ijtimoiy  ahamiyatga  ega  turli  voqea  hamda  hodisalar  bilan 

bog‘liq  sanalar  (xususan,  «Alifbe  bayrami»,  «Mustaqillik  bayrami»,  «Navro‘z 

bayrami»,  «Xotira  va  qadrlash  kuni»  va  boshqalar)ni  nishonlash  maqsadida  tashkil 

etilgan faoliyat kiradi. 

An’anaviy  bayramlar  o‘quv  muassasalarida  turlicha  o‘tkaziladi.  O‘quvchilar 

an’analar  mohiyatini  anglasalar,  ularga  nisbatan  ongli  munosabatda  bo‘lsalargina 

uning ta’sir kuchi yuqori bo‘ladi. 

An’analarning  yuzaga  kelishida  o‘quvchilarning  unga  nisbatan  munosabati  katta 

ahamiyatga ega. Maktab rahbariyati va o‘qituvchilar o‘quvchilar jamoasiga muayyan 

sanalarga bag‘ishlab haddan ziyod ortiqcha tadbirni uyushtirish talabini qo‘ymasligi 

zarur.  

Tadbirlarni  tashkil  etish  va  o‘tkazishda  o‘qituvchilar  jamoasi  yoki  o‘qituvchi 

tomonidan  ushbu  jarayonda  o‘quvchilar  jamoasi  bilan  birgalikda  ish  olib  borish, 

ularni  an’analarni  davom  ettirishga  o‘rgatish  masalasiga  alohida  e’tibor  qaratishlari 

pedagogik jihatdan ijobiy natijalarni beradi. 

Jamoa  va  uning  shaxsni  shakllanishidagi  o‘rni  va  roli  muammosi  yuzasidan  olib 

borilgan  ilmiy  tadqiqotlar  shaxs  va  jamoa  o‘rtasidagi  munosabatlarning  rivojlanishi 

borasida quyidagi andozaning yaratilishini ta’minlaydi: 

 

 

 

Jamoa 

an’ana 

(qadriyat)la

Jamoa an’ana 

lari va qadriyat 

lariga amal 

To’laqonli 

birlikning 

qaror topishi 

Shaxs jamoaga 

ixtiyoriy 

(konfor 

Shaxs 

jamoani 

o’ziga 

Jamoa 

faoliyati 

ni tashkil 

Shaxs va jamoa 

Shaxs jamoaga bo’ysunadi 

Munosabatlarning muvofiqligi 

Shaxs jamoani o’ziga 

bo’ysundiradi 

---