O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Ma’ruza mashg’ulotlari 

 

106 

 

Korreksion-tarbiyaviy  ishlar  anomal  bolalarning  rivojlanishidagi  kamchiliklarni 

yo‘qotish yoki kamaytirishga qaratilgan maxsus pedagogik chora-tadbirlar tizimidir. 

Korreksion-tarbiyaviy  ishlar  faqat  alohida  nuqsonlarni  tuzatishga  yo‘naltirilgan 

bo‘lmay, balki umumiy rivojlantirishga qaratilgan.   

O‘quvchilarning  rivojlanishi  va  xulqidagi  nuqsonlarni  tuzatish  bolaning 

shakllanayotgan shaxsini o‘zgartirishga qaratilgan yaxlit pedagogik hodisa sanaladi.  

Korreksion-tarbiyaviy  faoliyat  bolaning  idrok  etish  imkoniyatlarini  o‘zgartirish, 

uning  emotsional-irodaviy,  individual-shaxsiy  sifatlarini  yaxshilash,  qiziqish  va 

layoqatlari,  mehnat,  badiiy,  estetik  va  boshqa  qobiliyatlarini  rivojlantirishga 

qaratilgan pedagogik xatti-harakat. 

Korreksion-rivojlantiruvchi  ta’lim  o‘qishda  va  maktabda  anomal  bolalarga  o‘z 

vaqtida  malakali  yordam  ko‘rsatishni  ta’minlovchi  differensial  ta’lim  tizimi  bo‘lib, 

uning  asosiy  vazifasi  bola  rivojlanishining  umumiy  darajasini  oshirishga  qaratilgan 

bilimlarni tizimlashtirish, uning rivojlanishi va o‘qishidagi kamchiliklarni yo‘qotish, 

yetarlicha  shakllanmagan  malaka  va  ko‘nikmalarni  shakllantirish  hamda  bolaning 

idrok etish borasidagi kamchiliklarni tuzatish.  

23.3.Inklyuziv ta’lim. 

          Har  qanday  jamiyatda  kelajak  vorislari  bo‘lmish  farzandlarni  ma`suliyatni  his 

yetadigan, ularni davlat taraqqiyoti va gullab-yashnashiga salmoqli ulush qo‘shadigan 

munosib fuqarolar bo‘lib yetishishlariga katta umid bilan qaraladi. Bolalar huquqlari 

to‘g‘risidagi  Konvensiya  maxsus  ehtiyojli  bolalarning  ta’lim  olish  huquqini  ham 

kafolatlaydi. 

Uning  23-bandida  maxsus  ehtiyojli  bolalarning  ta’lim  tarbiyasi  xususida  qisqa  va 

aniq  qilib  quyidagicha  ta’kidlangan:  ―Nogiron  bolaning  maxsus  ehtiyojlarini 

aniqlab,  uning  ijtimoiy  hayotga  qo‘shilishi  va  shaxs  sifatida  rivojlana  olishiga 

yetaklovchi vosita hisoblangan ta’lim olishga har tomonlama yordam berilishi lozim. 

Bu qoidadan shu narsa ayon bo‘ladiki, maxsus ehtiyojli bolalar ham jamiyat hayotida 

to‘liq  ishtirok  etishi,  madaniyatga  hamohang  bo‘lib  o‘sishi,  uning  boyliklaridan, 

go‘zalligidan  bahra  olib  jamiyatning  rivojiga  hissa  qo‘shishlarining  ahamiyati  juda 

kattadir.  

L.S.Vigotskiy umumiy va maxsus ta’limni uyg‘unlashtiradigan ta’lim tizimini tashkil 

etish,  ya’ni  maxsus  yordamga  muhtoj  bolalarni  inklyuziv  ta’lim  tizimida  o‘qitishni 

e’tirof  etgan.  Ta’lim  tizimi  shunday  bo‘lish  kerakki,-deb  yozadi  L.S.Vigotskiy-

“maxsus  ta’lim  va  umumiy  ta’lim  uyg‘unlashib  ketishi  uchun  shart-sharoitlar 

yaratilsin”. Buning uchun shunday ta’lim tizimini yaratish kerakki, maxsus yordamga 

muhtoj  bola  o‘qish  jarayonida  har  tomonlama  rivojlansin.  L.S.Vigotskiy  nuqsonli 

bolani tarbiyalashning vazifasi bu boladagi nuqsonlarni kompensasiya qilish va uning 

hayotga integrasiyasini ta’minlashdir, deb hisoblaydi.  

---