O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

Jinoiy jazoning turlari
Jinoiy jazolar xususiyatlariga ko’ra xilma-xil asoslarda tasniflanadi. 
Ularning tasniflanishi jazolarning o’zaro munosabatini yaxshiroq anglash imkonini 
beradi. Har bir jazo muayyan shaklga ega. Jinoyat-protsessual va jinoyat-ijroiya 
huquqi doirasida ularni bir-biri bilan almashtirish imkoniyatlari Jinoyat kodeksida 
belgilab berilgan. Jazolar muayyan maqsadlarni o’zida aks ettiradi.
Jarima
jazosi huquqbuzarlikning intizomiy, fuqaroviy va ma’muriy 
shakllarida ham mavjud. Ushbu jazo aybdordan davlat foydasiga pul undirishda 
ifodalanadi.
Jinoyat qonunchiligida jarima bazaviy hisoblash miqdorining 
besh 
baravaridan olti yuz baravarigacha
miqdorda belgilanadi. U aybdorga iqtisodiy 
ta’sir ko’rsatish chorasi sifatida nisbatan yengilroq jazodir. Shunday bo’lsada, uni 
to’lashdan bo’yin tovlash holatlari amaliyotda ko’p uchraydi. Jinoyat 
qonunchiligida jarimani jazoning boshqa turi bilan almashtirilishiga yo’l qo’yilishi 
belgilangan.
Aybdorga tayinlangan jarima o’z vaqtida, kechiktirilgan yoki bo’lib-bo’lib 
to’lash muddatlarida to’lanmagan taqdirda, sud to’lanmagan miqdorni majburiy 
jamoat ishlari, axloq tuzatish ishlari, xizmat bo’yicha cheklash, ozodlikni cheklash 
yoki ozodlikdan mahrum qilish jazolaridan biri bilan almashtirishi mumkin. Bu 
uch yil
dan ko’p bo’lmagan muddatga quyidagicha differentsiyalanadi: 
majburiy jamoat ishlarining 2,5 soati 
= 
jarimaning 1 baravari 
axloq tuzatish ishlarining 1 oyi
= 
jarimaning 16 baravari 
xizmat bo’yicha cheklashning 1 oyi 
= 
jarimaning 16 baravari 
ozodlikni cheklashning 1 oyi 
= 
jarimaning 16 baravari 
ozodlikdan mahrum qilishning 1 oyi
= 
jarimaning 16 baravari 
Muayyan huquqdan mahrum qilish
jazosi ma’lum bir mansabni egallash, 
u yoki bu faoliyat turi bilan shug’ullanishni ta’qiqlashdan iborat bo’ladi. Bunda 
ikkita jazo aks etgan bo’lib, birinchisi, muayyan mansabni egallashdan mahrum 
qilish, ikkinchisi, muayyan faoliyat bilan shug’ullanishdan mahrum qilish. Sud 
ushbu jazodan faqat bittasini qo’llashiga yo’l qo’yiladi. 

---

67 
Muayyan huquqdan mahrum etishda korxona, tashkilot yoki muassasada 
muayyan funktsiyani bajarishga vakolatli mansabni egallashni ta’qiqlash ko’zda 
tutiladi. Ushbu me’yor mansabdorlik lavozimida jinoyat sodir etganlik holati bilan 
bog’liq bo’lsa, muayyan faoliyat bilan shug’ullanishdan mahrum qilish bilim, 
malaka talab etadigan faoliyatning ta’qiqlanishini nazarda tutadi. Uning qanday 
mansab yoki faoliyat ekanligi sud hukmida ko’rsatiladi. 
Muayyan huquqdan mahrum qilish jazosi asosiy jazo bo’lishdan tashqari 
qo’shimcha jazo sifatida ham qo’llaniladi. Asosiy jazo sifatida –