O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

            Nutq madaniyati  

1. Nutqning grammatik jihatdan to’g’riligi  

2. So’z boyligi  

3. Nutqning ifodaliligi va his -  tuyg’u bilan sug’orilganligi   

4. Nutq texnikasi:  

      - nutqning jarangdorligi, masofasi; 

      - talaffuzning va ovozning mayinligi;  

      - ovoz kuchining to’g’ri tanlanishi;  

      - nutq tezligining to’g’ri tanlanganligi; 

      - nutqning talaffuz tarzi, so’zlarning aniq, ravshan aytilishi;  

     - nutq gigienasiga rioya qilinishi va shu kabilar.         

   

 

 

 

      

 

   

 

          

   

 

 

 

 

 

 

 

 

---

IKKINCHI BOB YUZASIDAN XULOSA  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

Umumiy xulosalar. 

Umum  ta`lim  maktablarida  ona  tili  darslarida  o`quvchilar  nutqini 

o`stirishga,  tafakurini  rivojlantirishga  alohida  ahamiyati  berish  talab  etilmoqda. 

Shu  kunga  qadar  o`quvchilar  so`z  boyligi  oshirish,  og`zaki  va  yozma  nutqini 

o`stirishga doir besh- olti nomzodlik dissertatsiyasi yoqlandi, xolos.  

Respublikiamizda 

1969 

yilda 

nutq 

madaniyatiga 

bag`ishlangan 

konfrensiya  o`tkazilgan  bo`lsa  ham,  bu  anjumanda  nutq  madaniyatini 

rivojlantirishga  doir  nazariya  masalalar  muhokama  qilinib,konfrensiya 

materialini  ilmiy  to`plam  sifatida  nashr  qilish  bilan  kifoyalanilgan.  Hozirgi 

kunga  qadar  maktab  o`quvchilarning  nutqini  o`stirishga  bag`ishlangan  sanoqli 

metodik  qo`llanma  va  tavsiyalar  yaratilgan,  xolos.  Shu  sababli    Ona  tili  « 

darslarida  o`quvchilar  nutqini  o`stirish  ’»  mavzusida  metodik  qo`llanma 

yaratishga kirishdik. 

 Metodik  qo`llanma  nutq  madaniyati  va  o`quvchilar  nutqini  o`stirishga 

bag`ishlangan materiallardan foydalandik, ularga munosabatini bildirdik. 

Qo`llanma  ona  tili  darslikning  «  Morfologiya  va  imlo  »    bo`limining 

«Olmosh  uning  ma`no  turlari  »,  «  Yordamchi turlar  »:  ko`makchi,  bog`lovchi, 

yuklama  ,  ularningma`no  turlari  «  Fe`l  uning  zamonlari,  mayllari  »,  «  Zamon 

shakli  »,  «  Zamon  shakli  »,  «  Zamon  shakli  ma`nolari  »  ,  «  Ot-kesimi  zamon 

shakli  »  ,  «  Kesimlik  so`zlari»  «  So`z  gaplar  »  -    «  Modal  so`z  –gaplar  »    « 

Undov  so`z-  gaplar  »  ,  «  Tasdiq  va  inkor  so`zlarni  »  o`rganish  jarayonida 

o`quvchilarning  og`zaki  va  yozma  nutqni  o`stirish,  tafakkarini  rivojlantirishni 

turli  metod  va  usullarda-    darslik  ustida  ishlash,  savol  va  javob,  o`qituvchining 

bayoni,  suhbat  usullarida  bayon  qildik.  Tadqiqot  ishida  olmosh,  yordamchi 

so`zlar,  ko`makchi,  bog`lovchi,  yuklama,  fe`l,  ot-  kesim  zamon  shakillari, 

kesimlikso`zlar,  modal  so`z  gaplari,  undov  so`z  gaplari,  tasdiq  va  inkor  so`z 

gaplarga  doir  materiallarni  mustahkamlash,  o`quvchilar  nutqini  o`stirish 

maqsadida  mustaqil  ish, og`zaki  va  yozma  mashqlar, og`zaki bayon,  ijodiy  ish, 

ta`limiy  diktant,  kichik  bayon  va  kichik  insho  kabi  ish  turlaridan  foydalandik. 

Metodik qo`llanma 7-sinfda ona tili o`qitish sifatini yaxshilashga yordam beradi. 

---