O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Multimedia tizimilarining asosiy tushunchalari  
Multimedia —  bu kompyuter texnologiyalarining shunday sohasiki, u  turli (matn, grafika, rasm, 
tovush, animasiya, video) ko'rinishdagi axborot bilan bog'liq. Bunda ma'lumot turli axborot tashuvchilarida 
mavjud bo'lishi mumkin (magnit va optik disklar, audio va video tasmalar).     
Multimedia  (multimedia  —  ko'pmuhitlik)  vositalari    bu  -  foydalanuvchi  tovush,  video,  grafika, 
matn, animasiya yordamida muloqotda bo'ladigan apparat va dasturiy vositalarning yig'indisi. Multimedia 
foydalanuvchiga interaktiv tizimida, ya'ni odam shaxsan o'zi tovush va videoobraz yordamida dasturlarda 
qatnashish imkoniyatiga ega bo'ladi.  Virtualnaya realnost- Virtual borliq tushunchasini Jaron Lanier (Lane) 
taklif  etgan.  Virtual  borliq  immersivlik  va  interfaollik  tushunchalari  bilan  bog'liq.    Immersivlik  deganda 
odamning virtual borliqda o'zini faraz qilishini tushunish lozim.  Interfaollik foydalanuvchi real vaqtda virtual 
borliqdagi ob'ektlar bilan o'zaro muloqotda bo'lib  ularga ta'sir ko'rsatishga ega bo'ladi.  
Virtual borliq tizimi deganda – biz imitasion dasturiy va texnik vositalarni deb qabul qilamiz. 
Interfaollikni ta'minlash uchun, virtual tizim boshqaruvchi  amallarni qabul qilishi kerak. Bu amallar 
ko'pmodallikga,  ya'ni  ko'z  bilan  ko'radigan,  tovush  orqali  qabul  qiladigan  bo'lishi  kerak.    Bu 
amallarni amaliyotda bajarish uchun zamonaviy tizimlarda turli tovush va videotexnologiyalardan 
foydalaniladi. Masalan katta hajmli tovush va videosistemalari, shuningdek odamning bosh qismiga 
o'rnatiladigan    shlem  va  ko'zoynak  displeylar,  “hid  sezadigan”  sichqonchalar,  boshqaruvchi 
qo'lqoplar,  kibernetik  nimchalar  simsiz  interfeys  birgaligida  ishlatiladi.  Yuqoridagilar  ekzotik 
qurilmalarga tegishli. Shunday qilib multimedia vositalariga quyidagilar tegishli:  
audio (nutqli) va videokiritish va axborotni chiqarish qurilmalari;  
yuqorisifatli tovush(sound) va video (video-) platalar; 
videomagnitofon  yoki  videokameradan  tasvirni  o'qiydigan  va  o'sha  ma'lumotlarni 
kompyuterga kiritadigan platalar (video grabber); 
yuqorisifatli  akustik  va  (videovosproizvodyaie)  tasvirni  qayta  tiklaydigan  tizimlar.  Bu 
tizimlar usilitel, tovushli kolonkalar, katta hajmli videoekranlar bilan ta'minlangan bo'ladi; 
skanerlar    (chunki  ular  avtomatik  ravishda  kompyuterga  pechatlangan  matn  va  rasmlarni 
kiritish imkoniga ega; 
yuqorisifatli  printer va  plotterlar. 
Multimedia vositalariga katta xajmga ega bo'lgan optik va raqamli videodisklar ham tegishli. 
Ular tovushli va tasvirli ma'lumotlarni yozish uchun ishlatiladi.