O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

qishlog’idan  topilgan  va  shu  nom  bilan  atalgan.  1899  yilda  ukrain  arxeologi  V.V. 
Xvoyko  arxeologlar  syezdida  o’zining  yangi  topilmasi,  ya‘ni  “o’liklar  uyi”  haqida 
ma‘lum  qiladi.  Deyarli  35  yil  davom  etgan  tortishuvlardan  so’ng  bu  madaniyat 
nafaqat  Uraina,  balki  unga  qo’shni  hududlardan  tortib  boshqa  joylardan  ham  aynan 
uning  xususiyatlariga  xos  belgilardan  iborat  ashyolar  topilganligi  aniq  bo’ldi.  V.A. 
Gorodtsov  va  A.A.  Spitsinlar  uni  yer  osti  turar  joyi  deb  taxmin  qilishadi  va  V.V. 
Xvoyko  xato  qilganligini  isbotlaydilar.  1934-1938  yillar  davomida  T.S.  Passek  va 
Ye.Yu.  Krichevskiylar  tomonidan  15  ming  kv.  m.  li  maydon  qazib  o’rganiladi  va 
dehqonchilik  madaniyatini  o’zida  jam  qilgan  Tripole  madaniyati  fanga  ma‘lum 
qilinadi.  
Tripole madaniyati 3 ta bosqichga: ilk (mil. avv. IV ming yillik), o’rta (mil. avv. 
IV ming yillik oxiri – III ming yillik 1-yarmi), so’nggi (mil. avv. III ming yillikning 2-
yarmi)  bo’linadi.  Tripole  madaniyati  qishloqlari  doira  yoki    tuxumsimon  shaklda 
joylashgan  bo’lib,  markazida  qolgan  ochiq  joy  mollar  uchun  qo’ton  vazifasini 
bajargan.  Turar  joylar  ko’ndalang  to’siqlar  bilan  alohida  xonalarga  ajratilgan. 
Xonalardan  don  yanchayotgan  ayol  haykalchasi,  yorg’uchoq,  bug’u  shoxidan 
yasalgan  motiga,  yirik  xumlar,  tandir  va  boshqa  xo’jalik  anjomlari,  naqsh  solingan 
sopol  idishlar  (850  ta),  mis  buyumlar  (444  ta  turli  xil  buyumlar  -  bolta,  to’rt  qirrali 
bigiz,  qarmoq,  xanjar)  topilgan.  Tripole  madaniyati  vakillari  misni  Bolqon  yarim 

---

orolidan  olib  kelishgan.  Tripole  madaniyati  vakillari,  asosan,  chorvachilik, 
dehqonchilik, shuningdek, ovchilik va baliq ovlash bilan shug’ullangan.