O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muxandislik iqtisodiyot instituti iqtisodiyot fakulteti

2.2.  Qishloq  xo’jaligi  korxonalarida  kreditdan  foydalanish  darajasi 

tahlili. 

Ma’lumki,  qishloq  xo’jaligi  ishlab  chiqarishining  pirovard  natijalari  ko’p 

jihatdan  mavjud  tabiiy  shart-sharoitlarga  bog’liq  bo’ladi.  Kishloq  xo’jaligi  ishlab 

chiqarishida  iqtisodiy  qonunlar  harakati  doimiy  ravishda  tabiat  qonunlari 

harakatiga  to’qnash  keladi.  Qishloq  xo’jaligida  aylanma  mablag’larning  aylanish 

muddati boshqa tarmoqlarga nisbatan uzoq muddatli ekanligi bilan ajralib turadi. 

                                                

7

B.Xodisv.  A.Bekmurodov,  U.Gofurov,  O’zbekistonRespublikasiPrezidentiI.Karimoviing  «Mamlakatimizni 

modernizatsnyaqilishvakuchlnfuqarolnkjamiyatnibarpo  etish  -  ustuvormaqsadnmnzdir»  va  «Asosiyvazifamiz–

vatanimiz 

taraqqiyotiiaxalqimizfarovonligini 

yanadayuksaltirishdir» 

nomlima’ruzalarinio’rgaiishbo’yichao’quvqo’llaima, T.: Iqtisodiyot, 2010, 115 6.

 

---

39 

 

Respublika  Markaziy  banki  tomonidan  fermer  xo’jaliklarini  imtiyozli 

kreditlash  tartibini  joylarda  tushuntirish  yuzasidan  o’tkazilgan  seminarlarda 

fermerlarga  kreditning  qaytarmasligini  tijorat  banklari  tomonidan  sug’urtalash 

takliflari  berilganligini  inobatga  olib  Markaziy  bank  Moliya  vazirligi  bilan 

kelishgan holda amaldagi yo’riqnomalarga o’zgartirish kiritgan. 

Yangi  tartibga  binoan,  2004  yildan  boshlab,  kreditlarning  qaytarmaslik 

xatarini  tijorat  banklari  o’z  mablag’lari  hisobidan  amalga  oshiradigan  bo’ldilar. 

Natijada,  fermer  xo’jaliklarining  ushbu  kreditlardan  foydalanganligi  uchun 

to’lanadigan  haqlari  amalda  5  foizdan  3  foizgacha  kamaydi.  Fermer-xo’jaligini 

imtiyozli  kreditlash  tizimining  ikki  yillik  tajribasi  jarayonni  jadallashtirish,  kam-

xarj  bo’lish,  to’lov  intizomini  muqobillashtirish  va  boshqa  bir  qator  ijobiy 

natijalarni  ko’rsatdi.  Kreditning  qishloq  xo’jaligi  moliyalashtirilishidagi  asosiy 

manba ekanligini hayotni o’zi yana bir bor tasdikladi. 

2007 yil 13 martda O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va O’zbekiston 

Respublikasi Markaziy banki “Qishloq xo’jaligi korxonalarining davlat ehtiyojlari 

uchun  xarid  qilinadigan  paxta  va  g’alla  yetishtirish  xarajatlarini  tijorat  banklari 

tomonidan  kreditlash  tartibi  to’g’risidagi  nizomni  tasdiqlash  haqida”gi  30-son  va 

288-v-sonli  qarori  qabul  qilinib  2007  yil  14  apreldani  boshlab    “Qishloq  xo’jaligi 

korxonalarining  davlat  ehtiyojlari  uchun  xarid  qilinadigan  paxta  va  g’alla 

yetishtirish  xarajatlarini  tijorat  banklari  tomonidan  kreditlash  tartibi  to’g’risida 

Nizom” amalga kiritildi. 

Ushbu  nizom  asosida  tijorat  banklari  tomonidan  qishloq  xo’jaligi 

korxonalariga  davlat  ehtiyojlari  uchun  xarid  qilinadigan  g’alla  va  paxta  xom 

ashyosi  yetishtirish  xarajatlarini  moliyalashtirish  maqsadlari  uchun  kreditlar 

berilishi belgilandi. 

---

40 

 

Hosilyetishtirilayotga

nyilning 

G’allaqiymati

ning 

1 yanvariga qadar 

1 apreliga қадар 

Paxta xom ashyosi yetishtirish 

xarajatlarini moliyalashtirish uchun 

G’alla yetishtirish xarajatlarini 

moliyalashtirish uchun 

1 apreligaqadar 

Hosilyetishtirilayotga

nyilning 

Paxtaxomash

yosiqiymatini

ng 

25 

foizigacha 

1 iyuliga qadar 

50 

foizigacha

 

1 sentabriga qadar 

60 

foizigacha

 

30 

foizigacha

 

50 

foizigacha

 

1 июнига қадар 

60 

foizigacha

 

muddati- 18 oy 

muddati - 12 oy 

Imtiyozli foiz stavkasi yillik 3 foiz miqdorida