O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti «Atrof muhit himoyasi va ekologiya» kafedrasi



Download 0,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/87
Sana07.12.2020
Hajmi0,59 Mb.
#53067
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   87
Bog'liq
geologiya 1-qism. umumiy geologiya

 

 

bo’lishi mumkin. 

Minerallarning  qattiqligi.  Qattiqlik  deb,  minerallning  tashqi 

mexanik  ta‘siriga  qarshilik  ko’rsata  olish  qobiliyatiga  aytiladi. 

Minerallarni  amaliy  o’rganishda  keng  qo’llaniladigan  F.Moos  (1773-

1839)  tomonidan  ishlab  chiqilgan 

o’n  balli  shkaladan  keng 

foydalaniladi.  Bu  usul  yordamida  minerallning  qattiqligini  aniqlash 

uchun  qattiqligi  ma‘lum  bo’lgan  etalon  minerali  bilan  aniqlanayotgan 

mineral tirnaladi. 

F.Moos  shkalasining  etalonlari  sifatida  qattiqligi  I  dan  10  gacha 

bo’lgan quyidagi minerallar qabul qilingan. 

1. Talk 

– Mg


3

[Si


4

O

10



] [OH]

2

 



2. Gips 

– Ca SO


4

2H

2



3. Kaltsit 

– CaCO


3

 

4. Flyuorit 



– CaF

2

 



5. Apatit 

– Cas[PO


4

]

3



6. Ortoklaz 

– K [AlSi

3

 O



8

7. Kvarts 



– Si O

2

 



8. Topaz 

– Al


2

[Si O


4

] [FOH]


2

 

9. Korund 



– Al

2

O



3

 

10. Olmos - C 



Qattiqlikni  Moos  shkalasi  bo’yicha  aniqlash  nisbiy  xarakterga 

ega.  Maxsus  qattiqlikni  aniqlovchi  asboblarda  etalon  minerallarining 

qattiqligini  aniqlashiga  ko’ra  kaltsitning  qattiqligi  46  marta,  kvartsniki 

450  marta,  olmosniki  4000  marta  talknikidan  kattadir.  Aniqlanayotgan 

minerallning  qattiqligi  shu  minerallning  etalon  minerallardan  qaysi 

birini  tirnay  olishini  sinab  ko’rish  yo’li  bilan  topiladi.  Masalan: 

aniqlanayotgan  minerallimiz  apatitni  (qattiqligi  5)  tirnasayu,  o’zi 

ortoklaz (qatt

iqligi 6) bilan tirnalsa uning qattiqligini 5 bilan 6 oralig’ida 

bo’ladi. 

Minerallarning  qattiqligi  ayrim  buyumlar  yordamida  ham 

aniqlanishi mumkin. 

Minerallarning  solishtirma  og’irligi  (zichligi).  Minerallarning 

solishtirma og’irligi asosan qo’yidagicha ikki usul bilan: 1.Mineral siqib 

chiqargan suyuqlikning hajmini o’lchash usuli, ya‘ni mineral namunasi 

og’irligi bilan o’sha mineral siqib chiqargan suv hajmini o’lchash usuli 

bilan.  2.Suvga  tushirilgan  minerallning 

yo’qotgan  og’irligini  aniqlash 

yo’li bilan (mineral namunasining mutloq og’irligini, o’sha mineralning 

suvga tushirilishi bilan yo’qotgan og’irligiga bo’linadi) aniqlanadi). 

Minerallning solishtirma og’irligi qo’lda (kaftda) taxminiy tortish 

yo’li  bilan  aniqlash  mumkin,  ya‘ni  mineral  og’irligi  yengil  bo’lsa 

solishtirma og’irligi 2,5 gacha; o’rtacha bo’lsa 4 gacha; og’ir bo’lsa 4-6; 

24 




  


Download 0,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   87




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish