O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

Nasos kompressor quvurlari
neft va gaz qazib olish sanoatida keng 
qo’llaniladi. Quduqlarni favvora, gazlift va mexanik usullarda ishlatishda 
ko’targichlar sifatida foydalaniladi hamda har xil turdagi texnologik jarayonlarda, 
yuqori bosimli quvurlarda ko’pincha burg’ilash jarayonida ham qo’llaniladi. 
4.
Mexanik 
uzatmali 
shtangali 
nasoslar
neft 
sanoatida 
keng 
qo’llanilmoqda, ular yordamida quduqlarning ikki qismi ishlatiladi. Jihoz shtangali 
nasos yordamida suyuqlikni ko’tarishga mo’ljallangan. Guruhga quduq nasosi 
mansub bo’lib, nasos kompressor quvurlar yordamida harakatga keltiriladi. Nasos 
shtangasi va yer usti uzatmalari kiradi, energetik qurilma va mexanik aylantirgich 
valning aylanma harakatini shtanga tizmasini ilgarilanma – harakatini uzatuvchi 
qurilmadir. 
5.
 
Gidravlik uzatmali shtangali qurilmada
mexanik aylantirgichni o’rniga 
gidravlik qurilmaning qo’llanilishi bilan farq qiladi, metall sarfini, massasini keskin 
kamaytiradi, qurilmaning tagiga quvvatli poydevor qurish talab qilinmaydi. Mexanik 
uzatmali qurilmaning gidravlik uzatmalarining ko’p sonli turlari mavjud, o’lchamlari 
konstruktiv variantlari har xil parametrlarga va tasniflarga ega.
 
6.
Shtangasiz qurilma markazdan qochma elektr nasoslar 
yordamida 
yuqori debitli quduqlarni ishlatishga mo’ljallangan. Ko’p sonli har xil o’lchamlarda 
tayyorlanadi va yetqazib beriladi, uning tarkibiga elektr dvegatelli markazdan 
qochma nasos quvurining birikmasi kiradi va ingichga mustaqil kabel yordamida 
quduqqa birgalikda tushiriladi va elektr uzatma bilan yer ustidan boshqariladi. 
7.
Shtangasiz elektr vintli quduq nasoslari
debiti katta bo’lmagan 
quduqlarni ishlatishda qo’llaniladi va markazdan qochma vintli nasoslardan farq 
qiladi. 
8.
Shtangasiz gidravlik porshenli quduq nasoslar
chuqur va qiya 
yo’naltirilgan quduqlarda qo’llaniladi. Qurilmaning tarkibiga nasos qurilmasining 
birikmasi orqali quduqqa tushiriladigan gidravlik uzatmali nasoslar, yer usti kuch 
beruvchi uzatmali nasoslar, gidravlik uzatma, quduq nasosiga ishchi suyuqlikni 
haydagich va ishchi suyuqliklar tayyorlanadigan tizimlar kiradi. 
9.
Bir quduq orqali bir nechta har xil tasniflarga
ega bo’lgan qatlamlardan 
foydalanadigan jihozlar bir stvolga joylashtiriladi va tarkibiga har xil turdagi 
jihozlarning majmuasi kiradi (favvora va nasoslar), natijada bir quduq orqali ko’p 
qatlamli neft va gaz konlari birgalikda ishlatiladi va ishlatish quduqlarining soni 
qisqartiriladi. Bu guruhdagi jihozlarning tarkibiga quduq stvolini ajratuvchi quduqqa 
tushiriladigan pakerlar, ko’targichlar – u yoki bu usulda quduq ichidan suyuqlikni yer 
ustiga ko’tarib beradi, quduq ustida joylashtirilgan jihozlar har xil tasnifdagi qazib 
olingan neft yoki gazni yig’ish tizimlariga yo’naltiradi. 
III 
guruh. 
Birinchi holatda yer osti ta’miri kapital ta’mirlash, ikkinchidan esa – 
quduqni joriy ta’mirlash deyiladi. Bundan tashqari shu guruhdagi jihozlar orqali 
quduq kapital ta’mirdan keyin ba’zida esa burg’ilangandan so’ng o’zlashtiriladi. Bu 
guruhdagi jihozlardan quduqlarni favvora, gazlift yoki nasos ko’targichlar yordamida 
jihozlashda ham foydaniladi. 
Guruhga quyidagi jihozlar kiradi: 

---

25 
1.
Ko’targichlar
– tushirish-ko’tarish operatsiyalarida quduq ichidagi 
favvora va gazliftlarning hamma turdagi quduq nasoslarini, quvur tizmasini, 
shtangani, kabellarni ko’tarib olishda qo’llaniladi. 
2.
Barqaror (ko’chmas
)