O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

20.4. Botma elektr markazdan qochma nasoslarning (BEMQN) ishchi tavsiflari
MQBEN-ning haydash ko‘rsatkichi, napori va nasos agregatining maksimal 
diametri bo‘yicha ajratiladi. MQBEN-lar yordamida quduqlarni ishlatishda, eng ko‘p 
ishlatish tizimini diametri 146 va 168 mm.li va ichki diametri 122 mm va 144 mm 
quduqlarda keng qo‘llanilmoqda.

---

157 
Mustahkamlash quvurlari uchun maksimal diametr nasos agregati bilan kabelni 
hisobga olganda 114 va 136 mm (nasos korpusi diametri mos holda 92 va 114 mm)ga 
teng bo‘ladi.
Ishlatish tizmalari uchun 120 mm.li nasoslar, quyidagi uzatish imkoniyatiga 
40;80;130 va 200 м³/kun suyuqlik ustunining napori 1400 metrdan 600 metrgacha 
(140.103-60.105Pa) bo‘lgan qiymatlarda nasoslar ishlab chiqariladi.
Tizmaning ichki diametri 144mm.li quduqlar uchun uzatish ko‘rsatkichi 100, 
160, 250, 350, 500 va 700 m³/kun, napori 1500 m.dan 3000 m.gacha, suyuqlik 
ustunidagi bosim (150
.
10
5

30
.
10
5
Pa) bo‘lgan qiymatlarda ishlab chiqariladi.
MQBENlar chuqur va qiya neft hamda kuchli suvlangan quduqlarda, yod, bromli,
suvli quduqlarda, qatlam suvlarini mineralligi yuqori bo‘lganda, tuzli va kislotali
aralashmalarni quduqdan ko‘tarishda qo‘llanadi. Bundan tashqari har xil qatlamlarni 
birga va alohida ishlatish uchun bitta quduq uchun 146mm.li va 168mm.li 
mustahkamlash tizmalariga mos keladigan MQBENlar zavodlarda ishlab chiqariladi.
Bunday qurilmalar «favvora nasos» sxemasida ishlatiladi, pastki qatlam 
favvoralanadi, yuqoridagisi botma MQBEN bilan «Nasos favvora»da (pastgisi EMQN 
bilan ishlatiladi) ishlatiladi, yuqoridagi «nasos- nasos» favvoralanadi. Ikkala nasos ham 
MQBENlar bilan ishlatiladi. Botma MQBENlar qatlam bosimini saqlab turish uchun 
neft qatlamlariga minerallashgan qatlam suvlarini haydashda ham qo‘llaniladi. Bunday 
maqsadlar uchun uzatilishi 2600м³/kun 3800м³/kun bo‘lgan, napori 1000m.gacha
elektrnasoslar qo‘llaniladi. Suv quduqlarining ichki diametri 402mm.ga teng bo‘ladi.