O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

Millidarsi 
- jins o‘tkazuvchanligining o‘lchov birligi, 0.001 darsiga teng. 
Milya
– uzunlik o‘lchovi. Geofizik milya 7420 m, dengiz milyasi 1852 m ga teng. 
Mol
– gramm–molekulalarning qisqartirilgan nomi. Texnikada asosan qilogramm – 
molekula (qilogramm) qo‘llaniladi va u 1000 molga teng. 
Neft
– suyuq kaustobiolit, naftidlar qatorini birinchi vaqili, yer osti va yer ustida siljish 
qobiliyatiga ega suyuqlik. Harakatchan suyuq neft mahsulotlari TOM ning katagenes 
zonasida qayta o‘zgarishidan sodir bo‘ladi. Neft kimyoviy jihatdan uglevodorodlarning 
murakkab aralashmasi va geteroatomli (asosan oltingugurtli, kislorodli va azotli) organiq 
birikmalardan iborat. Neftni zichligi 0,73 dan 1,04 gacha (odatda 0,82-0,95). Qaynash 
temperaturasi 20–100 
o
S va undan yuqori. Qotish temperaturasi (+23) – (-60)
o
S, 
qovushqoqligi 0,012-0,55 sm
2
/s.
Neft gazlilik belgilari
– neft gazlilik belgilari bevosita va bilvosita xillarga bo‘linadi. 
Neft gazlilik belgilari bevosita xiliga neft va gazning yer yo`ziga chiqishi, tog` 
inshootlarida neft va gazlarning paydo bo‘lishlari, jinslarda bitumning, qatlam suvlarida 
gazsimon va suyuq uglevodorodlarning, gazlarda yuqori geologli og‘ir 
uglevodorodlarning bo‘lishi kiradi.
Neftni indeksatsiyalash
-tarkibidagi oltingugurt miqdoriga ko‘ra neft ikki sinfga (kam 
oltingugurtli yoki oltingugurtli) aksiz smola chiqishiga ko‘ra uch guruhga, parafin 

---

521 
miqdoriga ko‘ra bo‘linadi. Tarkibidagi benzin og‘irligi, benzin oktan soni, kerosin oktan 
soni, moyli fraksiya zichligiga ko‘ra indeksatsiyalanadi. 
Neftning barqarorlashishi
– neftni tashish va saqlashda xavfsizlikni oshirish va 
nobudgarchilikni kamaytirish maqsadida uni qizdirib, qisman vakuumlab erigan gazlar 
va tez bug‘lanuvchan uglevodorodlarni ajratib olish. CH
4
–C
4
H
10
alkanlar va qisman 
C
5
H
12
n-pentanlar ajraladi. N.b. bevosita neft olinayotgan konlarda bajariladi. N.b. da 
ajraladigan mahsulotlar 5% gacha yetadi.