O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

Ingrediyentlar 
PDK, 
mg/m3 
Atmosferaga tashlanma 
% 
g/kun 
t/yil 
Uglevodorodlar 
(metan
bо‘yicha) 
50,0 
33,999529 
1072,163895 
33,63 
Uglerod oksidi 
5,0 
64,735863 
2034,217766 
63,81 
Azot ikki oksidi 
0,085 
1,925540 
58,494254 
1,835 
Oltingugurt ikki oksidi 
0,6 
0,005280 
0,161020 
0,005 
Azot oksidi 
0,5 
0,481435 
14,623920 
0,459 
Vodorod sulfid 
0,008 
0,033579 
1,058948 
0,033 
Qurum 
0,15 
0,233557 
7,364064 
0,231 
Jami 
101,414783 
3188,083867 
100,0 
 
Siquv tizimi tarkibiga GQHQ (gazni qayta haydaydigan qurilma) oldidagi filtr-
ajratgichlardagi gaz ajratgich, gazni siquvchi GQHQ, uni sovutadigan HAQ (havoli 
ajratish qurilmasi) va kondensatsiyalangan suyuqlik bо‘limining filtr-ajratgichlari 
kiradi. Hisoblarga muvofiq 2,6 mln.m
3
/kun gazni 0,1 dan 5,6 MP gacha siqish uchun 
kompressor va 25,53 MVt quvvat talab qilinadi. Janubiy Kemachi SKSsiga uzatmasi-
kollektori diametrining о‘lchami Janubiy Kemachi-О‘rtabuloq-MGQIZga ulanishida 
325x10 mm.ga va uzunligi 1 km.ga teng. Shuning uchun SKSsini va boshqa obyektlarni 
faoliyat kо‘rsatishi tufayli atmosferaga qо‘shimcha gazni va uglevodorodlarning yongan 
tashlanma mahsulotlari chiqariladi. Bunday chiqariladigan chiqindilarning tarkibiga 
azot oksidi-24,6% va uglerod oksidi- 67,82% kiradi. Umumiy tashlanadigan chiqindilar 
8 turda (uglevodorodlar metanli, uglerod oksidi, azod ikki oksidi, oltingugurt ikki 
oksidi, azot oksidi, vodorod sulfid, qurum va uglevodorodlar) bо‘lib, 1140,2 t/yilni 
tashkil qiladi.
Muborak guruhi konlaridan chiqadigan neft gazlarini utilizatsiya qilinishini 
hisobiga atmosferaga chiqariladigan tashlanmalar 2047,88 t/yil ga kamaytiriladi. 
Janubiy Kemachi konidagi GKTQ orqali atmosferaga beriladigan va yoqiladigan 
gaz jahon banki tomonidan о‘lchanganda 0,95 mln.m
3
/kunni tashkil qilgan. Shunday 

---

341 
qilib hisoblaganimizda umumiy qazib olinadigan gazning 9,3% yoqilishi ma’lum bо‘ldi. 
“О‘zneftgazqazibolish” AKning ma’lumotlariga muvofiq Shimoliy О‘rtabuloq konidan 
bir kunda 317000 m
3 
gaz atmosferaga chiqarilmoqda va uni ifloslantirmoqda.
Kruk konida 2013 yildan keyin kо‘pgina quduqlarning gazlift usulidan 
SHCHNQsiga о‘tkazilganligini hisobga oladigan bо‘lsak utilizatsiya qilinmaydigan 
gazlarning hajmi keskin kamayadi va uning miqdori qazib olingan neftning tarkibidagi 
yо‘ldosh gazlar miqdoriga teng bо‘ladi (10.2-jadval).
39.2-jadval 
Ishlab 
chiqarish 
yili 
Konda utilizatsiya qilinmaydigan gaz 
hajmining baholash istiqboli 
Utilizatsiya qilinmaydigan gaz hajmining 
umumiy baholash istiqboli 
Gazlift 
bilan 
2013 
yildan 
gazliftsiz 
Shimoliy 
О‘rtabuloq 
gazlift 
bilan 
Shimoliy 
О‘rtabuloq 
gazlift siz 
2013 
yildan 
Janubiy 
Kemachi 
Kruk 
G‘arbiy 
Kruk 
Umid 
Yilig
a 
Kuni
ga 
Yilig
a 
Kuni
ga 
Yilig
a 
Kuni
ga 
Yilig
a 
Kuni
ga 
Yilig
a 
Kuni
ga 
Yilig
a 
Kuni
ga 
Yilig
a 
Kuni
ga 
Yilig
a 
Kuni
ga 
2011 
346,8 0,95 382,2 1,05 2,7 0,007 51,1 0,14 173,0 0,47 173,0 0,474 955,8 2,6 955,8 2,6 
2012 
385,2 1,06 341,8 0,94 2,6 0,007 46,7 0,13 158,2 0,43 158,2 0,433 934,6 2,6 934,6 2,6 
2013 
392,9 1,08 292,3 0,80 2,6 0,007 41,5 0,11 140,8 0,39 140,8 0,386 870,1 2,4 870,1 2,4 
2014 
390,5 1,07 250,4 0,69 2,6 0,007 36,3 0,10 123,4 0,34 4,9 0,013 803,2 2,2 684,7 1,9 
2015 
390,8 1,07 221,8 0,61 2,4 0,007 31,2 0,09 106,1 0,29 4,4 0,012 752,3 2,1 650,6 1,8 
2016 
392,8 1,08 199,7 0,55 2,4 0,007 26,0 0,07 88,8 0,24 4,1 0,011 709,6 1,9 624,9 1,7 
2017 
391,2 1,07 180,0 0,49 2,1 0,006 20,8 0,06 71,5 0,20 3,7 0,010 665,6 1,8 597,9 1,6 
2018 
389,6 1,07 162,9 0,45 1,9 0,005 15,6 0,04 54,3 0,15 3,4 0,009 624,2 1,7 573,4 1,6 
2019 
388,2 1,06 148,3 0,41 1,8 0,005 10,4 0,03 37,0 0,10 3,1 0,009 585,8 1,6 551,8 1,5 
2020 
385,1 1,06 142,2 0,39 1,8 0,005 5,2 0,01 19,8 0,05 2,8 0,008 554,1 1,5 537,1 1,5 
2021 
356,8 0,98 131,0 0,36 1,6 0,004 
2,6 0,01 2,6 0,007 491,6 1,3 491,6 1,3 
2022 
320,2 0,88 117,2 0,32 1,5 0,004 
2,4 0,01 2,4 0,006 441,3 1,2 441,3 1,2 
Ma’lumki, Kruk konidagi quduqlarning bir qismi gazlift usulida ishlatiladi va 
gazlift amalga oshirilgandan keyin gazneft bilan birgalikda chiqqan gaz yoqib 
yuboriladi. Gazlift usulida quduqlarni ishlatish uchun gaz Umid konidan beriladi va 
hisobga muvofiq 457 ming.m
3
/kunni tashkil qiladi. 
Muborak guruhi tarkibidagi konlardan umumiy oqim mash’ala gazlari Janubiy 
Kemachi konidagi SSKsiga kirib keladi va u yerda filtr-ajratgichlardan о‘tkaziladi. 
Apparat yordamida qattiq zarrachalar 100% ga, nam tomchilari 8 mkm va undan katta 
bо‘lsa ham tozalanadi. Filtr-ajratgichlar yig‘ish va tozalangan gazlarni chiqarib yuborish 
jihozlari tizimi bilan ta’minlangan. Undan keyin tozalangan gaz SSK kompressor 
sexning kirishidagi GQHQsiga tо‘planadi. Bundan tashqari SSKning tarkibiga 
quyidagilar kiradi: gazni HSA kompressorlari, kopressorning ajratgichlari, GQHAning 
kirishidagi ajratgichlar, quvur uzatmalarni va armaturani bog‘lovchi tizimlar, 
GQHAning yoqilg‘i gaz tizimi.
Yuqorida kо‘rsatib о‘tkanimizdek pastbosimli mash’ala gazlarini 0,1 MPa bosim 
ostida tashish uchun Janubiy Kemachi konidagi GKKT qurilmasini rayonida SSKsi 
qurilgan. SKSsiga kirib keladigan о‘rtacha tarkibdagi gazlar haqidagi ma’lumot 10.3-
jadvalda keltirilgan.
39.3-jadval 

---

342 
Komponentlar 
Molyar ulushi 
2