Psixologiyaning mustaqil fan sifatida rivojlanish bosqichi
Tabiatshunoslik fanlari va ilmiy tabiiy bilimlarning shakllanishi. XIX asrda sezgi organlari va nerv sistemasi fiziologiyasining rivojlanishi. Fiziolog Veber (1796-1878 y) va fizik G.T.Fexner(1801-1887 yy.) psixologiyada eksperimentni tatbiq qilish haqida. Fexner «Psixofizika» fanining asoschisi ekanligi. Psixologiya fanining mustaqil fan sifatida vujudga kelishi va uning ochiq inqiroz (XIX asrning 60-yillari XX-asrning 1906-10 yillari) davridagi rivojlanishi. Psixologiyaning mustaqil fan sifatida shakllanishida eksperimental psixologiya taraqqiyotida nemis Vilgelm Vundtning (1832-1920) o‘rni. I.M.Sechenovning (1829-1905) psixologiya fani, vazifalari vapsixika haqidagi yangicha tasavvurlari. Psixologiyaning mustakil fan sifatida paydo bulish davrida E.Titchenerning nazariy ziddiyatlari (1867-1927) V.M.Bexterev (1857-1927) rossiyada birinchi tashkil etilgan eksperimental psixologiya laboratoriyasining asoschisi ekanligi (1885).G.Ebbingauz (1850-1909)ning xotira haqidagi ishlari.
Psixologik maktablarning yuzaga kelishi tarixi
Chet el psixologiyasida ochik inqiroz.Inqirozning pozitiv mohiyati. Bixeviorizm. Dj.Uotson (1878-1958) alqini. Neobixeviorizm. Geshtaltpsixologiya. «Geshtalt» tushuncha X.Erenfels tomonidan kiritilganligi (1890). Berlinda geshtaltpsixologiya maktabi vujudga kelishi; M.Vertgeymer, K.Koffka (1986-1941), V.Keller (1887-1967), K.Levin (1890-1947). Tadkikotlarda iroda, affektlar, extiyoj, tafakkur, idrok masalalari ifodalanishi.Psixoanaliz maktabi.Z.Freyd (1856-1939) psixoanaliz asoschisi sifatida. Ong,ongosti, ongsizlik tushunchalari va ularning bugungi kun fanida o‘rganilganlik holati. A. Adler (1870-1937) va K.Yung. Psixikaning ongga boglik bulmagan xolda mavjudligi.Neofreydizm.K.Xorni, E.Fromm, G.Salliven g‘oyalari.Fransuz sotsiologik maktabi. E.Dyurkgeym (1858-1917). Ibtidoiy tafakkur konsepsiyasining vujudga kelishi.
V.Diltey (1833-1911) hayot falsafasining asoschisi sifatida. Chet el psixologiyasini rivojlanishining hozirgi holati va uning muhim tendensiyalari. Kognitiv psixologiya - hozirgi zamon psixologiyasining keng tarqalgan yo‘nalishlaridan biri ekanligi. Kognitiv psixologiya manbaida
Dj.Bruner,T.Saymon,P.Lindsley, D.Norman, D.R.Anderson, X.Festinger, F.Xayder yirik namoyandalar ekanligi. Logoterapiya - hozirgi zamon ta’sirchan yunalishlaridan biri sifatida. Avstriyalik psixolog V.Frankl (1905) va uning hayet mazmuni tug‘risidagi g‘oyalari hamda uning psixologiya uchun ahamiyati.
O‘zbekistonda psixologiya fanining rivojlanishi. O‘zbekistonda psixologik maktablarning yuzaga kelishi. M.Voxidovning psixologiya faniga qo‘shgan hissasi.M.G.Davletshin maktabi.E.G‘.G‘oziyev komil inson konsepsiyasi. M.M.Mamatov va etnopsixologiya maktabi. O‘zbekistonda psixologiya fani bo‘yicha ilmiy izlanishlar yo‘nalishlari.
“Psixologiya tarixi” fani bo‘yicha ma’ruza
Do'stlaringiz bilan baham: |