O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti muhandislik texnikasi fakulteti

Mavzuning dolzarbligi
BMI MAQSADI VA VAZIFALARI
BMI ning maqsadi:
Tuproqni ekishga sifatli tayyorlash, о‘g‘itlash samaradorligini oshirish va energiya-resurstejamkorlikni ta’minlash uchun tuproqni pushta hosil qilib, ekishga tayyorlash bilan bir vaqtda о‘g‘itlarni keng lentaga mahalliy soluvchi texnologiyalar va texnik vositalarni ishlab chiqishdan iborat.
BMI ning vazifalari:

• g‘о‘zapoyasi yig‘ishtirib olingan dalalarda mavjud pushtalar о‘rniga yangi pushtalar va mavjud egatlar о‘rnida yangi egatlar hosil qilish bilan bir vaqtda о‘g‘it solish texnologiyasini ishlab chiqish;
• paxtadan bо‘shagan dalalarni pushtalarga chigit ekishga tayyorlash bilan bir vaqtda va bir о‘tishda о‘g‘it solish uchun universal chizel-kultivator о‘g‘itlagichining texnologik sxemasi va parametrlarini asoslash;
• dalalarni pushtali ekishga tayyorlaydigan pushtaolgichlar bilan jihozlangan va takomillashtirilgan chizel-kultivator о‘g‘itlagichini qо‘llashdan olinadigan iqtisodiy samarasini aniqlash;
• “Chizel-kultivator о‘g‘itlagichi soshnigini takomillashtirish” mavzusini pedagogik texnologiyalar asosida о‘qitish uslubiyotini yaratish;
• “Chizel-kultivator о‘g‘itlagichi soshnigini takomillashtirish” mavzusida rivojlangan davlatlar ta’lim tizimlarini o’rganib, nazariy, amaliy va laboratoriya darslarida zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish.

Bir vaqtning o'zida o'g'itlash bilan paxta dalalarida pushtalar hosil qilishning yangi texnologiyasi
Qo'llaniladigan o'g'itlardan maksimal darajada foydalanish, dala orqali o'tadigan mashinalar sonini kamaytirish, tuproqni ekishga tayyorlash uchun energiya sarfini kamaytirish va resurslarni tejash uchun biz paxta ostidan tuproqni paxta o'sishi uchun tayyorlashning yangi usulini taklif qildik.

Tavsiya etilgan usul kuzda g‘ozapoya yig'ib olgandan keyin amalga oshiriladi. Boshida mavjud qator oralig'ining o'rtasi ma’lum chuqurlikgacha va kenglikda yumshatiladi. Keyin mavjud tizmaning o'rtasi 18-20 sm chuqurlikda yumshatiladi va mineral va organik o'g'itlarning aralashmalari bir vaqtning o'zida bu chuqurlikka 15-20 sm kenglikdagi chiziq shaklida solinadi. Shundan so'ng, bo'shashgan tuproqni mavjud qatorlar oralig'ining o'rtasidan, ya'ni sug'orish jo'yakidan siljitish orqali mavjud egatlar o'rniga yangi pushtalar hosil bo'ladi. Bahorda pushtalar ustiga yengil ishlov beriladi va ekish amalga oshiriladi. Shu bilan birga, paxta dalalarini pushtali tayyorlash bo'yicha operatsiyalar soni keskin kamayadi.

• Tavsiya etilgan usul kuzda g‘ozapoya yig'ib olgandan keyin amalga oshiriladi. Boshida mavjud qator oralig'ining o'rtasi ma’lum chuqurlikgacha va kenglikda yumshatiladi. Keyin mavjud tizmaning o'rtasi 18-20 sm chuqurlikda yumshatiladi va mineral va organik o'g'itlarning aralashmalari bir vaqtning o'zida bu chuqurlikka 15-20 sm kenglikdagi chiziq shaklida solinadi. Shundan so'ng, bo'shashgan tuproqni mavjud qatorlar oralig'ining o'rtasidan, ya'ni sug'orish jo'yakidan siljitish orqali mavjud egatlar o'rniga yangi pushtalar hosil bo'ladi. Bahorda pushtalar ustiga yengil ishlov beriladi va ekish amalga oshiriladi. Shu bilan birga, paxta dalalarini pushtali tayyorlash bo'yicha operatsiyalar soni keskin kamayadi.
• 1-rasm. Bir vaqtning o'zida o'g'itlash bilan paxta dalalarida pushtalar hosil qilishning yangi texnologiyasining texnologik sxemasi.
• a - paxta dalalarini yig'ib olgandan keyin paxta maydonining dastlabki ko'rinishi;
• b - mavjud qator oralig'ining o'rtasida tuproqni yumshatish;
• v - o'g'itlarni solish bilan bir vaqtda mavjud bo'lgan egat o'rtasini yumshatish;
• g - mavjud pushtalar o'rniga yangi pushtalar hosil bo'lishi;
• d - hosil bo'lgan yangi pushta va egatlar.