O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

ikki asosiy tipologik guruhlarga - etnik bo'linishga ajratiladi. Bunday tarixiy 
etnik o'zgarishlar ham ikki xildagi yo'nalishda ro'y beradi. Birinchisi, etnoevolyutsion 
jarayonidagi o'zgarishlar tufayli etnosdan ayrim qism sifatida ajralib chiqadi, qolgan qismi yoki 
ma'lum guruhi o'zini anglab etnik o'zligini saqlab qoladi. 
Ikkinchisi, etnotr ansformatsion
jarayon 
oqibatida o'zligini anglashi o'zgarib, etnik jihatdan buitunlay yangi tipga o'tadi va o'zini mutlaqo 
boshqacha etnik guruhlarga kirgan deb anglaydi, ya'ni yangi etnik birlikning vakili bo'ladi. 
Etnologiya fanida qabul qilingan tizim asosida hozirgacha davom etib kelayotgan etnik birlashish 
bir necha shaklda namoyon bo'ladi: 
1.Tili va madaniyati yaqin qarind'osh, ilgari mustaqil bo'lgan bir necha xalqlarning yagona, 
yirikroq etnosga qo'shilib ketishi 
etnik fuziya 
deyiladi. Bu jarayon har xil sur'atda mamlakatning 

---

ijtimoiy va iqtisodiy rivoji, madaniy, xo'jalik va boshqa aloqalar sur'ati bilan bog'liq holda, 
mamlakat naqadar rivojlangan bo'lsa, shuncha etnik fuziya shiddatli o'tadi; 
2.Ayrim etnoslarning ichidagi lokal guruhlarni asosiy etnoslar bilan jipslashtirish jarayoni 
etnik konsolidatsiya 
deb nomlangan. Bunday jarayon katta va o'rta etnik birlikla.rga xos bo'lib, 
etnik o'zligi almashuviga olib keladi; 
3.
Etnik assimilyatsiya, 
dastavval mustaqil etnos yoki uning qismi boshqa, odatda yirik 
etnosga singib ketish jarayonini anglatadi. Shu tariqa holat tarixda ko'p uchraydi, ammo hozirgi 
davrda rivojlangan mamlakatlarda bu hodisa ancha tezroq sur'atlarda ro'y beradi. Lekin mazkur 
guruhga kirgan kishilar soni, joylashuvi va muhiti, iqtisodiy aloqalari, oila-nikoh munosabatlari 
kabi omillar, till, madaniyati, dini va irqi assimilyatsiya jarayoni sur'atiga ta'sir qiladi. 
Mazkur etnik birliklar bilan bog'liq turli nomdagi etnologik xususiyatlarni belgilovchi 
atamalar ham mavjud. Masalan, ikkita til va madaniyati yaqin etnoslarning o'zaro assimilyatsion 
ta'sirini aniqlaydigan