O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Osiyoliklarning tillari ham etnik tuzilishi singari nihoyatda xilma-xil va murakkab. 
Masalan, faqat Hindistonning o'zida 1652 xil til va turli shevalar mavjud. Eng qadimgi til 

---

oilalariga oid
dravid, munda, xitoy-tibet, tay, avstroosiyo, avstroneziya, semit-xamit va hind-
yevropa xalqlari ham Osiyo qit'asida yashaydi. Oltoy til oilasi hozirgi Mo'g'uliston va Shimoliy 
Xitoyda paydo bo'lib, keyin boshqa yerlarga tarqalgan. Xitoy-tibet (tay va tibet-birma guruhlari), 
avstroosiyo (vetnam, monkxmer, munda, myao-yao turkumlari), dravid, astroneziya (indoneziya, 
filippin, malayya, melaneziya guruhlari) tilida so'zlashadigan xalqlar qadimdan ko'pchilikni tashkil 
qilib bir hududda yashab kelmoqdalar. 
Yevropa qit'asidan uch hissa katta hududga ega bo'lgan Afrikaning etnik qiyofasi tabiati singari boy 
va rang-barangdir. 
Yevropa ohmlari uni ilgari «qora qit'a» deb atab, etnik tuzilishi o'zaro bog'liq bo'lmagan turli 
qabilalardan iborat, deb noto'g'ri ta'riflaganlar. Albatta mustamlakachilikning asosiy obyekti 
bo'lgan, vatandan mahrum etilgan yuz minglab negrlarni qul qilib sotgan Afrika qit'asi bir necha 
asrlar davomida taraqqiyotdan chekkada qolgan edi. Lekin bu yerda bir necha millionli (misrliklar, 
jazoirliklar, marokashliklar, amxaraliklar) hozirgi millatlar, yirik xalq va elatlar (Nigeriyadagi xausa 
va fulba) bilan bir qatorda hozirgi kunda ham daydilik, sargardonlik va ovchilik bilan shug'ullanib 
kelayotgan urug'chilik tuzumida yashayotgan etnografik guruhlar ham uchraydi. Afrika 
mamlakatlarining ko'pchiligi milliy ozodlik kurashlari tufayli mustaqillikka erishib erkin taraqqiyot 
yo'liga o'tib oldilar. Oqibatda sotsial, madaniy va siyosiy jihatdan katta yutuqlarni qo'lga 
kiritayotgan etnoslar milliy birlikka ham erishmoqdalar.
Hozirgi Afrikada 200-250 ta xalq yashaydi. Ular mustamlakachilar tomonidan sun'iy 
ravishda bo'lib olingan davlatlar orasida joylashgan. Masalan, mandingo xalqi Senegal, Mali, Fil 
Suyagi Qirg'og'i, Gambiya, Sere-Leone, Liberiya, Gvineya hududlarida yashaydi. Yoki fulbe 
xalqini olsak u ham Senegal, Nigeriya, Gvineya, Mali, Kamerun, Yuqori Volta, Benin, Mavritaniya, 
Gambiya kabi mamlakatlarda yashaydi. Akan, mosi, eve kabi etnik guruhlarning taqdiri ham xuddi 
shunday. Shuning uchun ham qit'ada bir millatdan tashkil topgan bitta ham davlat yo'q.
Afrika qit'asidagi bir milliondan ortiq bo'lgan 83 ta xalq qit'a aholisining 86 foizini tashkil 
qiladi. Jumladan, ular asosan, misrliklar (37 million), xauslar (15 million), jazoirliklar (14 million), 
amxaraliklar (1 million), marokashlar (12 million), ibo va fulbe (12 million), yoruba (llmillion) va 
boshqa xalqlardir. Shunisi xarakterliki, qit'ada yashovchi etnoslarning hammasi tub aholi, asosan, 
hozirgi hududda paydo bo'lib shakllangan elatlardan iborat. Albatta uzoq tarixiy davr ichida ayrim 
etnoslarning migratsion siljishlar natijasida doimo aralashish jarayoni ro'y berib turgan. Ammo bu 
jarayon, asosan, shu qit'a doirasida o'tgan. Faqat shimoli-sharqiy tomonda, Osiyoning g'arbi-janubiy 
qismida qarindosh etnoslarning ko'chishlari bo'lib turgan.