O‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti kasbiy ta’lim fakulteti mehnat ta’limi va chizmachilik kafedrasi

1. 3. Portlovchanlik

Neft mahsulotlari bug‘lari va gazlar havo bilan qo‘shilib aralashma hosil qiladi. Aralashma tarkibida nahsulot bug‘i yoki gazning miqdori (hajm birligida yoki foizda) ma’lum qiymatga etganda aralashma olov yoki uchqun ta’sirida portlaydi.

Masalan havo aralashma taribida benzin bug‘ining miqdori 1,1÷6 foiz bo‘lganda aralashma olov tas’irida portlaydi.

Aralashmadagi 1,1, foiz benzin bug‘ining quyi 6 foiz esa yuqori portlash chegarasini bildiradi. Benzin bug‘ining miqdori 6 foizdan oshganda aralashma portlamay yonadi.

Metan gazning havo bilan aralashmasi tarkibidagi miqdori 5÷15 foiz oralig‘ida bo‘lganda aralashma ochiq olov ta’sirida portlaydi. Bu yerda ham 5 foiz quyi 15 foiz yuqori portlash chegarasini ko‘rsatadi. Aralashmada metanning miqdori 5 foizdan kam no‘lganda aralashma yonmaydi ham, portlamaydi ham. Metan miqori 15 foizdan oshganda aralashma portlamaydi yonadi. Umuman olganda, har bir modda havo bilan portlovchan aralashma hosil qiladi. Aralashmadagi modda bug‘ining portlash miqdori (chegarasi) uning tabiatga bog‘liq bo‘ladi.