O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshidavlatuniversitetining pedagogika instituti

Nafosatshunoslik – 
(Estetika) Ma’naviyat sohasiga aloqador fanlar tizimiga mansub 
bо‘lib, badiiy tafakkur qonuniyatlari, gо‘zallikning mohiyati, moddiy borliq va san’atning 
turli sohalarida shakl va ma’no uyg‘unligi masalalari ushbu fanning asosiy mavzusi 
(predmeti) ni tashkil qiladi. 
111.
Axloqiy tafakkur
- murakkab tarkibli tafakkur turlaridan, insonlarning amaliy 
faoliyatini muayyan ma’naviy-axloqiy tartib-qoidalar nuqtai nazaridan baholash. 
112.
Siyosiy tafakkur
- murakkab tarkibli tafakkur turlaridan, ijtimoiy hodisalarga 
muayyan siyosiy manfaatlar nuqtai nazaridan yondoshish. 
113.
Huquqiy tafakkur
- murakkab tarkibli tafakkur turlaridan, insonlarning xatti 
harakatlariga muayyan qonunlar bilan belgilangan huquqiy normalar nuqtai nazaridan 
yondoshish. 
114.
Tavhidiy tafakkur
- Insoniyatga xos barcha tafakkur turlari yagona Borliq 
haqiqatining turlicha jilolari ekanini anglab yetib, e’tirof etish, о‘zgacha fikrlovchi insonni 
tushunishga intilish, XXI asr odamining fikrlash tarzi. 
115.
Jahon madaniyati
- turli о‘lka va mintaqalarning о‘ziga xos madaniyatlari majmuidan 
iborat bо‘lib, mavhum bir shakldagi umuminsoniy madaniyat hayotda asli mavjud emas. 
Insoniyat tarixiy taraqqiyoti jarayonida avval muayyan kichik jamoalar doirasida 
shakllangan madaniyat unsurlari bora-bora kengroq miqyos kasb etib, turli elat va millatlar, 
mintaqalar madaniyati darajasiga kо‘tarilib bordi va nihoyat Yangi davrga kelib yaxlit bir 
voqelik sifatida idrok etila boshladi. 
116.
Umuminsoniy (ma’naviy) qadriyatlar - 
ularni biror-bir alohida xalq yaratmaydi, 
aslida dastlab har bir millat ma’naviy qadriyatlari о‘ziga xos tizim shaklida namoyon 
bо‘ladi, keyinroq har bir xalq, har bir elat о‘z tarixiy tajribasi davomida asta-sekin 
shakllantirib borgan bunday tizimlar turli elat va millatlarning о‘zaro munosabatlari tufayli 
bir-birini tushunish, barcha xalqlar uchun umumiy bо‘lgan jihatlarni tadrijiy anglab borish 
jarayonida asta-sekin umuminsoniy mohiyat kasb etib boradi. Zotan, milliy ma’naviyatimiz 
zamirini bizni о‘zgalardan ajratib turuvchi mohiyatlar emas, balki birlashtiruvchi omillar 
tashkil etadi. 
117.
Din 
–muayyan insonlar guruhining Borliq Haqiqati haqidagi (odatda ilohiy vahiyga 
asoslangan) tasavvurlari, ularga qat’iy ishonchi, shu ishonchga muvofiq amal qilishga 
intilishi. Dinning botiniy va zohiriy jihatlari mavjud bо‘lib, botiniy jihati imon, zohiriy jihati 
ibodatlardir. Imon masalasi din va ma’naviyatning umumiy jihati bо‘lib, diniy imon 
ma’naviyatning muayyan jihatiga nisbatan xususiy holdir.