O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

 
 
 
 

---

24- Mavzu. KURS VA BITIRUV MALAKAVIY ISHLARINI 
TANLASH, TAYYORLASHGA QO’YILADIGAN TALABLAR 
 
Reja: 
1.
Texnologiya ta’limi metodikasidan kurs ishlarining mavzularini tanlash, tayyorlash 
va himoya qilish. 
2.
Bitiruv malakaviy ishlarini tanlash va rejalarini tuzish. 
3.
Bitiruv malakaviy ishlarini ilmiy nazariy asoslarini tahlil qilish
4.
Bitiruv malakaviy ishining metodika qismini ishlab chiqish. 
5.
Himoyaga tayyorlash va taqdimot. 
Tayanch iborlar 
Bitiruv malakaviy ishi, tatqiqot metodi, texnologik qism, taqimot 
Kurs ishidan ko`zlangan asosiy maqsad — texnologiya ta’limi metodikasi kursini 
o`rganish jarayonida tegishli laboratoriya va amaliy ishlarni bajarganda shakllangan bilim 
hamda uquvlarni mustahkamlash. 
Shu maqsadning to`la-to`kis amalga oshishi uchun kurs ishidagi topshiriq shunday 
tuzilganki, uni bajarayotganda kurs dagi topshiriq shunday tuzilganki, uni bajarayotganda 
kursning barcha bo`limlariga, metodik adabiyotga, maktablarning amaliy ish tajribasiga 
murojaat qilishga to`g’ri keladi. 
Kurs ishining birinchi qismida konkret topshiriqqa muvofiq metodika ishlab chiqiladi, 
ikkinchi qismida esa praktika o`tkaziladigan maktabdagi texnologiya ta’limi moddiy 
bazasining tahlili keltiriladi va undan foydalanish uchun maqsadga muvofiq bo`lgan takliflar 
kiritiladi. 
Kurs ishi tushuntirish xati va chizmalarni o`z ichiga oladi. Tushuntirish xatining hajmi 
cheklanmaydi. U taxminan 35—45 betni tashkil etadi. Chizmalarning mazmuni konkret 
topshiriqlar bilan belgilanadi. 
Kurs ishi birinchi va ikkinchi qismlarining mazmunini mufassalroq ko`rib chiqamiz. 
Dars reja-konspekti yuqori saviyadagi ta’limiy ishning zarur shartidir, chunki 
bunday reja-konspektni qunt bilan tayyorlanishi va mashg’ulotning har bir elementini puxta 
o`ylash natijasidagina tuzish mumkin. 
Darsning reja-konspekti ixtiyoriy shaklda tuziladi, lekin har qanday holda ham 
unda mashg’ulot mavzusi va maqsadi, uning jihozlanishi va borishi aks etishi zarur. 
Amaliy mashg’ulot uchun dars rejasi quyidagi tartibda tuziladi. 
1.
Mavzu. 
2.
Dars turi (amaliy mashg’ulot) 
3.
Dars vaqti (2 soat) 
4.
Dars tipi: 
-
yangi mavzuni o`zlashtirish; 
-
aralash dars; mustaqil bilim o`zlashtirish; 
-
mavzularni takrorlash va umumlashtirish darsi; o`zlashtirgan bilim va 
ko`nikmalarni amaliyotda qo`llash; 
-
o`zlashtirgan bilim asosida malaka va ko`nikmalarni mustahkamlash va ijodiy 
qobiliyatni rivojlantirish; 
-
va h.k. 
5.
Darsda qo`llaniladigan usullar: 
A) an’anaviy usul; 
B) yangi pedagogik texnologiya usullari: 
-
innovasion o`yinlar; 

---

-
blis-turnir; 
-
treninglar; 
-
rolarni ijro etish; 
-
intervyu olish; 
-
stol atrofida; 
-
munozara-bahs; 
-
anjuman, press-konferensiya; 
-
anketa so`rovlari; 
-
va h.k. 
V) o`quvchilar bilan yakka tartibda ishlash usullari; 
-
har bir o`quvchining bilim imkoniyatidan kelib chiqib aniq vazifa belgilash 
va ish joyi bilan ta’minlash; 
-
kasbiy mahoratlar bo`yicha yo`l-yo`riq (instruktaj) berish; 
-
rejalashtirish hujjatlari bilan ishlash qobiliyatini shakllantirish va h.k. 
6.
Darsda qo`llaniladigan nazorat turlari: 
-
og’zaki; 
-
yozma; 
-
yasalgan buyumni texnik-texnologik talablarga mos kelishi; 
7.
Dars maqsadlari: 
A) o`quv maqsadi; 
-
nazariy bilimlarni mustahkamlash; 
-
amaliy ko`nikmalarni egallash; 
-
o`zlashtirgan bilim va ko`nikmalarni amaliy faoliyatda qo`llash; 
-
amaliyotdagi kommunikasiya va ma’naviy javobgarlik hissini tarbiyalash; 
-
o`quvchilarning kasbiy mahoratini shakllantirish va h.k. 
B) ma’naviy-ma’rifiy maqsadi: 
-
milliy g’oya va mafkurani o`quvchilar ongida shakllantirish; 
-
mavzularni o`rganish borasida ma’naviy barkamol mutaxassislarni 
tayyorlash; 
-
o`quvchilarda mehnatga muhabbat tuyg’usini shakllantirish; 
-
o`z bilim darajasini kengaytirishga qiziqishni tarbiyalash; 
-
o`quvchilarda dizaynerlik mahoratini shakllantirish va h.k. 
V) rivojlantiruvchi maqsad; 
- O`quvchilarning fikrlash qobiliyatini o`stirish; 
-
mavzuni o`rganish borasida o`quvchilarni ijodiy yondoshishga yo`llash; 
-
o`quvchilarni mustaqil fikrini bayon etishga, mulohaza qilishga yo`llash; 
-
o`quvchilarni mantiqiy fikrlashini rivojlantirish va h.k. 
8.
Darsni o`tkazish joyi: o`quv xonasi, labaratoriya, ishlab chiqarish 
korxonalari, o`quv ustaxonalari. 
9.
Mavzuni boshqa fanlar bilan va shu fanga oid boshqa mavzular bilan 
bog’lash, hayot bilan bog’lash (fanlararo integrasiya). 
10.
Kerakli ko`nikmalar doirasi (shu mavzu uchun): 
-
o`quvchi bajara olishi lozim: 
1. 
2. 
1.
2.
va h.k. 
11.
Darsni jihozlash: 
-
texnik vositalar; 
-
ko`rgazmali qurollar; 
-
o`quv-texnologik xarita buyumlari; 
-
tarqatma materiallar; 
-
savol-javob xaritalari; 

---

-
yasalgan buyum namunasi vah.k. 
12.
O`qituvchi uchun adabiyotlar. 
13.
O`quvchi uchun adabiyotlar. 
4.
Texnologik instrO’qsion karta tuzish. 
Dars jarayonida foydalaniladigan didaktik materiallar qatoriga texnologik instrO’qsion 
kartalar ham kiradi. Detallarni yasashda texnologik instrO’qsion kartalardan 
foydalanilganda, buyumlarni tayyorlashga oid texnologik qisdan tashqari, qisqacha 
instrO’qsion ko`rsatmalar beriladi. O`quvchilarning yoshi va rivojlanish darajasiga qarab 
ularga foydalanish uchun turli xil shakl va mazmundagi instrO’qtiv-texnologik kartalar 
tavsiya etiladi. InstrO’qtiv-texnologik kartada ishchi hamda kontrol o`lchov asbobi 
to`g’risida qo`shimcha ma’lumotlar kiritish talab qilinadi. 
Kartalarning bunday sxemalari o`quvchilarga ular tomonidan ishga solinadigan 
barcha asboblarni bajaradigan ishlariga muvofiq guruxlarga ajratish imkonini beradi. 
Binobarin, o`quvchilar ishchi asboblari bilan detallarga ishlov berishni, o`lchagichlar bilan 
o`lchovini aniqlashni, kontrol-o`lchov asbobi bilan esa mahsulot sifatini nazorat qilishni 
amalga oshirishni puxta egallab oladilar. 
Қuyida biz yupqa tunO’qa listdan quti tayyorlash uchun ishlangan texnologik 
instrO’qsion kartani misol keltiramiz. Қutining qisqa yon tomoni 30x40, uzun yon tomoni 
30x60 mm, ostki tomoni esa 40x160. 
Қutining yoyilmasini chizish uchun yupqa list (tunO’qa)ning umumiy o`lchami 
100x120 mm kattalikda olingan. 
Қuti tayyorlash 
Detal 
Soni 
Detalni yasash ketma- ketligi 
Foydalani-
ladigan 
asboblar 
Eskizi 
1 Қuti 
yoyilmas
i 
1 
Listda A va B nuqtani belgilab, 
to`g’ri chiziq o`tkaziladi 
Chizg’ich, 
lineyka 
2 - 
AB chizig’iga burchaklik 
yordamida A va B nuqtalardan 
perpendikulyar chiziqlar 
o`tkaziladi 
Chizg’ich, 
burchaklik, 
lineyka 
3
VG chiziqni o`tkazib, to`g’ri 
to`rtburchaklik hosil qilinadi. 
Chizg’ich, 
burchaklik, 
lineyka 
4
Rejachiziqlaribo`yichakesibchiqi
ladivabO’qiladi 
Қaychi, 
bolg’a 
5
Oxirida quti pardozlanadi 
Jilvir 
qog’oz