O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

Aloqa, ulanish topologiyasi bo’yicha kompyuter tarmoqlari quyidagicha
bo’lish mumkin:

• 
  Umumiy shina topologiyasi (Bus– Общая шина );
  
• 
  Yulduz topologiyasi (Star– Звезда);
  
• 
  Halqa topologiyasi (Ring– Кольцо);
  
• 
  Daraxtsimon tuzulmali topologiya (Tree– Древовидной);
  
• 
  Aralash tuzulmali topologiya (Mixed– Смешанной).
  

“Umumiy shina” topologiyasi
Umumiy shina tarmoq tapologiyasi (bus- Общая шина)– bunda hamma kompyuterlar bir aloqa liniyasiga parallel ulanadi va har bir kompyuterdan axborot bir vaqtda hamma qolgan kompyuterlarga uzatiladi.



Vositalar:
Kompyuter tarmoq platasi;
Kabel: Koaksial 10Base2;
Konnektor: BNC, T;
Terminator.
“Yulduz” topologiyasi
Yulduz topologiyasi (Star– Звезда)– bunda bitta markaziy kompyuterga chetda qolgan kompyuterlar ulanadi, shu bilan birga har biri o‘zining alohida aloqa liniyalaridan foydalanadi.
Vositalar:
Kompyuter tarmoq platasi;
Kabel: UTP 10BaseT;
Konnektor: RJ45;
Kommutator.

“Halqa” topologiyasi

Halqa topologiyasi (Ring– Кольцо)– bunda har bir kompyuter axborotni har doim faqat bitta zanjirda kelayotgan kompyuterga uzatadi, axborotni esa faqat zanjirdagi oldinda kelayotgan kompyuterdan oladi va bu zanjir “halqa” bo‘lib birlashgan.
Barcha kompyuterlar ketma-ket xalqa bo'ylab bir-biri bilan bog'lanadi.


Daraxtsimon tuzulmali topologiya
Ushbu strukturada barcha kompyuterlar bir-biri bilan tarmoqlangan kanallar orqali bog’lanadi.


Kompyuter tarmog’ining texnik ta`minoti
Kompyuter tarmog’ini tashkil qilish uchun albatta bir nechta tarmoqda ishlatiladigan texnik vositalardan foydalaniladi. Bu vositalar vazifalari har xil bo’lishi mumkin, lekin ularning ayrimlari tarmoqdagi axborot almashinuviga yordam bersa, ayrimlari axborot almashinuvi ishonchligini oshiradi, ayrimlari esa uzatish tezligi va masofasini oshiradi va hakozo.
Quyida bu texnik vositalar va ular xaqida ma’lumotlarni keltiramiz.