O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

II. Amaliy mashg’ulotning topshirig‘i
1. MathCAD tizimi va unung vazifalarini o‘rgаnish
2. MathCAD tizimi va unung imkoniyatlari bilan tanishish.
3. MathCAD tizimi interfeysini o‘rgаnish
4. MathCAD da ishlashning asosiy usullarini o‘rgаnish.
III. Ishning bajarilish tartibi
1. Uslubiy qismni o‘rganib chiqing.
2. Uslubiy qismda tushuntirilgan tartibda topshiriqni bajaring.
3. Tushuntirish matnlari va izohlar kiritib, talabga javob beradigan qilib ishni rasmiylashtiring.
Nazorat savollari
1. MathCAD dasturi qanday tartibda yuklanadi va undan qanday chiqiladi?
2. Kompyuter qanday tartibda elektr tarmog‘iga ulanadi va u qanday tartibda o‘chiriladi?
3. Foydalanish interfeysi – stoli qanday elementlardan iborat va ulart yordamida qanday amallar bajariladi?
4. MathCAD da ishlashning asosiy usullarini tushuntiring.

Amaliy mashg’ulot № 10
Mavzu: Mutaxassisliklarga ixtisoslashgan tizimlar va dasturlar yordamida soha masalalarini MathCad dasturida yechish.
Ishning maqsadi: Talabalarning mustaqil qayta o`zlashtirishni tashkil etish maqsadida ularni matematika fanlariga oid masalalarni matematik paketlardan Mathcad dasturi yordamida bajarish usullarini o`rgatish. Mathcad dasturlarini funksional imkoniyatlarini ochib berish, bu matematik paketlar yordamida simvolik hisoblashlarni ko’rsatish, chiziqli algebra, matematik analiz, hisoblash matematikasiga doir murakkab masalalarni yechish metodlarini ko`rsatish va darslarni o`tishda kompyuter texnologiyalaridan foydalanishni o`rgatish va shu bilan birga talabalarni bu sohadagi qiziqishlarini oshirish
Amaliy ish bo`yicha ko`rsatma:
Mathcad foydalanuvchiga elektron jadval imkoniyatlari bilan birga WYSIWYG (nimani ko’rsangiz, o’shani olasiz) interfeys matn prosessorini havola qiladi. Tenglamalarni Mathcad da kiritish, tipografik matematik yozuv bilan ustma-ust tushadi. Xuddi elektron jadvallaridagidek Mathcad dagi hujjatga ixtiyoriy o’zgarish kiritsangiz bu o’zgarishga bog’liq bo’lgan barcha natijalar yangilanadi. Mathcad o’ta murakkab matematik formulalarni hisoblashga mo’jallangan bo’lsa ham, uni oddiy kalkulyator sifatida ishlatish mumkin.
Masalan: ifodani tering. = belgisini kiritishingiz bilan Mathcad natijani hisoblab ekranga chiqaradi.
1.1-jadval. Arifmetik amallar.

Amal	Klavish	O’qilishi
•	*	Ko’paytirish
+	+	Qo’shish
-	-	Ayirish
:	/	Bo’lish

1.2-jadval. Munosabat amallar.

Amal	Klavish	O’qilishi
>	>	Katta
<	<	Kichik
=	Ctrl =	Teng
≥	Ctrl )	Katta yoki teng
≤	Ctrl (	Kichik yoki teng
≠	Ctrl #	Teng emas

1.3-jadval. Mantiqiy amallar.

Not	And	Or	Xor
0 =1 1 =0	0 0=0 0 1=0 1 0=0 1 1=1	0 0=0 0 1=1 1 0=1 1 1=1	0 0=0 0 1=1 1 0=1 1 1=0

Munosabat va mantiqiy amallarni Boolean palitrasida olish mumkin.

1.1-chizma. Math oynasi.
Ushbu misol Mathcad ishlashining xususiyatlarini namoyish qiladi.

1. 
   Formulalar kitobda qanday yozilsa Mathcad da ham shunday yoziladi.
   
2. 
   Qaysi amalni birinchi bajarishni Mathcad o’zi aniqlaydi.
   
3. 
   = belgisi yozilgandan keyin Mathcad natijani chiqaradi.
   
4. 
   Operatorlar kiritilgandan so’ng kiritish maydonchasi deb nomlangan to’g’ri to’rtburchakni ko’rsatadi.
   
5. 
   Ekrandagi ifodalarni tahrir qilish mumkin.
   

1.2-chizma. Oddiy hisoblashlarga doir.