О„zbekiston respublikasi oliy va о„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti geologiya va konchilik fakulteti

Relefi. 
Relefi quyidagi elementlardan tashkil topgan: 
-tekislikdagi maydonlar; 
-kosasimon past tekisliklar; 
-tulqinsimon tekisliklar. 
Tekshirilgan yerlardagi tuproqlarning mexanik tarkibi sizot suvlari satxi va ularning 
minerallashganlik darajasiga shu relef turlarining tuzilishiga bevosita bog‗lik. Tekislangan maydonlar 
joylashgan bo‗lib tuproq kesmasining past va o‗rta qismida har xil qumoqli ayrim joylarda loyli va 
qumli jinslardan tuzilgan. 
Tulqinsimon tekisliklar yangidan o‗zlashtirilgan prollyuvilar jinslardan tuzilgan va ular asosan 
adirli past tekis joylarda rivojlangan. Ularning mexanik tarkibida turli qumoqlar, shag‗allar va har xil 
toshlardan tashkil topgan. 
Shunday qilib Navro‗z massivining relefi ko‗p joylarda tekislangan maydonlardan tashkil topgan. 
Ularda rivojlangan va tarqalagan tuproqlarning mexanink tarkibi qumli, qumoqli va ayrim joylarda og‗ir 
qumoqli va loyli bo‗lib, o‗ziga xos va mos xossalarga egadir. 
Tuproqlari. 
«Navro‗z» massivi yerlarida quyidagi genetik guruhga kiruvchi tuproqlar uchraydi: qadimdan 

---

10 
sug‗oriladigan, sug‗oriladigan va yangidan o‗zlashtirilgan utloqi allyuvial, o‗tloqi, sug‗oriladigan o‗tloqi 
taqirsimon, sug‗oriladigan taqirsimon vohali va boshqa turli darajada sho‗rlangan tuproqlar tarqalgan. 
Bu tuproqlar turlarining asosiy fizikaviy va kimyoviy xossalari «Navro‗z» massivining tuproq 
xaritasida va uning eksplikasiyasida ko‗rsatilgan va tushuntirilgan. 
O‗rganilgan turli tuproqlarning kimyoviy tahlil natijalari, ulardagi tuzlar tarkibi, mikdori va sifati 
massiv uchun tuzilgan tuproqlar sho‗rlanish kartogrammasida va unga tegishli eksplikasiyada aniq 
ko‗rsatilgan. 
Yerlarning meliorativ xolatini yaxshilash va tuproqlarning sho‗rini yuvish uchun massivdagi va 
xo‗jaliklararo bo‗lgan kollektor, zovur va drenajlarning chuqurligini 2,5-3,0 m chuqurlika yetkazib, 
ularning oqavaligini yaxshi ta‘minlash lozim. Bu ishlarni kompleks agrotexnik va melorativ tadbirlarni 
qo‗llash bilan amalga oshirish mumkin. Buning natijasida massivning yer maydonlarida sho‗r 
tuproqlarning maydonlari kamayadi, ularnig unumdorligi ko‗payadi, qishloq xo‗jalik ekinlarining 
hosildorligi oshadi.