О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti о‘zbek tili о‘qitishning amaliy metodikasi

Ergаsh gаpli qo`shmа gаp.
Tаrkibidаgi prеdikаtiv birliklаr bоsh vа ergаsh gаp hоlаtidа 
bo`lib, biri ikkinchisini аniqlаsh, to`ldirish kаbi vаzifаlаrni bаjаrаdigаn qo`shmа gаp. 
O`zgа gаpi
. O`zgа shахsning muаllif bаyonigа kiritilmаgаn gаpi. 
O`zlаshtirmа gаp
. Mаzmuni sаqlаngаn hоldа shаkli o`zgаrtirilib bеrilgаn o`zgа gаpi. 
Qo`shmа gаp.
Ikki yoki undаn оrtiq prеdikаtiv birlikning intоnаtsiya vа mаzmun jihаtidаn 
bir butunlik hоsil etishi bilаn yuzаgа kеluvchi gаp.
 
1-topshiriq. 1-ish. 
Berilgan sodda gaplardan mazmunan bir-biriga mos keladiganini 
toping. Ularni bog’lab qo’shma gaplar hosil qiling. 
1. Olim bo’lish oson. 2. Bahor keldi. 3. Odam bo’lish qiyin. 4. Daraxtlar gullay 
boshladi. 5. Qishning sovuq kunlari edi. 6. Oqil bo’lsang. 7. Qalin qor yoqan. 8. Hurmat 
topasan. 
2-ish. 
Qo’shma gap hosil qilishda qanday ishlarni bajarganingizni ayting. 
2-topshiriq. 
Teng bog’lovchilarning turlarini ayting. Ular ishtirokida qo’shma 
gaplar tuzing. 
3-topshiriq.
Ergashtiruvchi bog’lovchilarning turini ayting. Ular ishtirokida to’rtta 
qo’shma gap tuzing. 
4-topshiriq. 
Berilgan jadvaldagi bo’g’inlarga diqqat qiling, so’z o’yini otkazing. 
Bo’sh qolgan o’rinlarga harflar qo’yib, so’zlar hosil qiling. Hosil bo’lgan so’zlar ishtirokida 
qo’shma gaplar tuzing. 
Say 
iua 
Dong 
doz 
Shoh 
sor 
Ado 
if 
Fut 
dir 
Ғay 
ron 
Mat 
siya 
Sur 
son 
Qal 
dor 
Qar 
lati 
Mar 
bos 
Xir 
ika 
Fur 
urn 
Nam 
vir 
Hor 
qat 
Mad 
dor 
Shov 
g’ir 
Sar 
boz 
Kam 
pirak 
5-topshiriq.
Quyida berilgan bo’sh o’rinlarga muvofiq keladigan gaplarni qo’ying. 
Gaplar qanday vositalar bilan bog’langanini va ular qanday gap ekanligini izohlang. 
1. ……… va ………. 2. ……… ammo (lekin, biroq) ……… 3………. Yo (yo-yo, 
ba‘zan-ba‘zan, goh-goh, dam-dam)…………. 4. …………shuning uchun (shu sabab, shu 
bois) ………. 5. ……….. , …………