О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti о‘zbek tili о‘qitishning amaliy metodikasi

Hоlаt fе’llаri. 
Mа’lum mаkоnni hаrаkаtlаnmаgаn hоldа ishg`оl qilishni bildiruvchi fе’llаr. 
 
Fe‘lning ma‘no guruhlari 
 
1-topshiriq. 1-ish
. Kuz fasli bo’lgani uchun daraxtlarning barglari oltinday 
sarg’aydi. Gap tarkibida kelgan fe‘lni (sarg’aydi) bo’yamoq fe‘li bilan solishtirib ko’ring, 
ular orasidagi farqni izohlashga harakat qiling. 
2-ish. 
Matndan fe‘llarni toping va ularni harakat va holat bildiruvchi fe‘llarga 
ajrating: 
Taқdir sinoviga g’am chekma sira, 
Niyatni to’g’ri qil yosh to’kma sira, 
Kelajakning nurli cho’qqisiga boq, 
Ezgulik ishini tark etma sira. (Q. Parpiev) 

---

3-ish.
Yozdi, yozdirdi, yozmadi, yozdik, yozildi, yozishdi 
fe‘llarini tarkibiy qismlarga 
ajrating, fe‘l asosga qo’shilgan qo’shimchalarning qanday qo’shimchalar ekanligi ayting va 
ma‘nolarini sharhlang. 
2-topshiriq. 
Berilgan fe‘llarni ma‘nosiga ko’ra jadvalga to’g’ri joylashtirishga 
harakat qiling, jadvaldagi so’zlarni mustaqil davom ettiring: ishladi, o’yladi, sezdi, kuldi, 
gapirdi, imo qildi, og’ridi, eridi, qaradi, mehnat qildi, o’qidi, his qildi, xursand bo’ldi, 
so’zladi, labini burdi, isitmasi chiqdi, muzladi, ko’rdi, ter to’kdi, kashf qildi, qayg’urdi, 
bayon qildi, ko’zini qisdi, xastalandi, yetdi, boqdi, iztirob chekdi, ifoda qildi, sog’aydi, 
uxladi, kuchaydi, termuldi, charchadi, ming’illadi, do’ng’illadi. 
Yumus
h 
fe‘llari 
Tafakku
r fe‘llari 
Sezgi 
fe‘llari 
Ruhjiy 
holat 
fe‘llari 
Nutq 
fe‘llari 
Ishora 
fe‘llari 
Jismoniy 
holat 
fe‘llari 
Tabiiy 
holat 
fe‘llari 
Ko’rish 
fe‘llari 
3-topshiriq. 
Berilgan fe‘llarni o’timli va o’timsiz fe‘llarga ajratib, jadvalga 
joylashtiring: almashmoq, jiringlamoq, o’xshamoq, jilmaymoq, yuzlanmoq, kiyinmoq, 
kiymoq, so’roqlamoq, so’ramoq, so’rattirmoq, quvonmoq, quvontirmoq, joylashmoq, 
joylashtirmoq, kulmoq, kulishmoq, kuldirmoq, izlamoq, yozmoq, yozdirmoq 
. 
O’timli fe‘llar 
O’timsiz fe‘llar