O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti

6.
 
Qarorlar qabul qilish
 
tizimi (QQQT) 
shunisi bilan ajralib turadiki, eHMda 
ishlab  chikilgan  qaror  varianti  bajarish  uchun  qabul  qilinadi.  Ayni  paytda  ishlab 
chiqarish tizimi (texnologik jarayonlarni boshqarishning avtomatlashtirilgai tizimi 
dispetcher  boshqaruvi  tizimi)  eHM  qabul  kilgan  qarorlar  ijrosini  tegishli  ijro 
mexanizmlari orqali avtomatik ravishda amalga oshiradi. 
7.
 
Ekspert  tizimlari 
–  eT  (intellektual  komponentli  axborot  tizimi)  eHMda 
ma‟lumotlar  bazasidan  tashqari  yana  ikkita  –  bilim-lar  va  maqsadlar  bazasi 
mavjudligi  bilan  ajralib  turadi.  Ma‟lu-motlar  bazalari  (MB)  boshqaruv  tizimi  va 
ob‟ektining  miqdoriy  formal  tavsifiga  ega;  bilimlar  bazasi  (BB)  tashqi  muhit 
haqidagi  noformal  semantik  tasavvurlar,  ob‟ektlarning  ayrim  sifat  tavsifini,  ular 
orasidagi  munosabatlar,  mumkin  bo‟lgan  harakatlar,  holatlar,  abstraksiyalar, 
streotiplar bayonini saqlaydi. Maqsadlar bazasi modellashtiriladigan ob‟ektlar uchun 
xos bo‟lgan o‟zaro bog‟liq maqsadlar, kenja maqsadlar, ularga etishish uslublari va 
vositalari  tuttsheidagi  tasavvurga  ega.  Bunday  tizimlar  ijodiy,  ilmiy-tadqiqot, 
loyihalashtirish, boshqarish jarayonlarida juda dolzarb. 
 
Ekspert  tizimlari  inson  faoliyatining  aniq  turlari  bo‟yicha  mutaxassis-lar 
tajribasi va bilimini to‟plash, boyitish, rivojlantirish imkonini beradi. 
Avtomatlashtirilgan ofis tizimi 
Avtomatlashtirilgan  ofis  tizimi  (Office  Information  Systems  –  OIS)  firma 
boshqaruvining  barcha  darajadagi  menejerlari  uchun  faqat  xodimlar  ichki  firma 
aloqasini qo‟llab-quvvatlash uchungina emas, balki ularga tashqi muhit bilan yangi 
kommunikatsiya  vositalarini  taqdim  etishi  jixatdan  ham  diqqatni  o‟ziga  tortadi. 
Avtomatlashtirilgan  ofisning  axborot  texnologiyasi  kommunikatsiya  jarayonlarini 
ham tashkilot ichida, ham tashqi muhit bilan axborot uzatish va u bilan ishlashning 
kompyuter  tarmoqlari  va  zamonaviy  vositalar  negizida  tashkil  etish  va  qo‟llab 
quvvatlashdir. Hozirgi paytda ofisni avtomatlashtirish texnologiyasini ta‟minlovchi 
kompyuter  va  nokompyuter  texnik  vositalar  uchun  bir  necha  unlab  dasturiy 
mahsulotlar  ma‟lum:  matnli  protsessor,  jadvalli  protsessor,  elektron  pochta, 
elektron  kalendar,  audiopochta,  kompyuterli  va  telekonferensiyalar,  shuningdek 
boshqaruv  faoliyatining  maxsus  dasturlari  kiradi.  OIS  ning  funksional  tuzilishi 
quyidagicha bo‟ladi: 
 

---

93 
 
 
 
OIS ning quyi tizimlari quyidagicha bo‟ladi: 
 
 
 
Shunday  kilib  OIS  –  bu  korxonani  zamonaviy  kompyuter  tarmoklari, 
axborotlarni  uzatish    va  axborotlar  bilan    ishlash  kommunikatsiya  jarayonlarini 
ichki va tashqi muhitlar uchun tashkillashtirish va uni qo‟llab-quvvatlash  tizimidir. 
Avvaldan  ofisni  avtomatlashtirish  texnologiyasi  dastlab  ishlab  chiqarishda, 
sung ofisda paydo bo‟lgan. Ofisni avtomatlashtirish texnologiyasi, ananaviy texno-
logiyani almashtirish emas, balki uni takomillashtirish bilan harakterlanadi. Ofisni 
avtomatlashtirish  axborot  texnologiyasi  -  bu  kompyuter  tarmoklari  va  boshka 
zamonaviy  axborotlarni  qayta  ishlash  va  uzatish  vositalari  yordamida  ichki  va 
tashki muhit orasida kommunikatsiya jarayonlarini tashkil etish texnologiyasidir 
Bu texnologiya asosan Boshqaruvchilar, mutaxassislar va kotiblar orasidagi 
alokani avtomatlashtirish va muammolarni uzaro xal etish uchun muljallangan. 

---

94