O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti

4-jadval 
Reklama e‟lonining  gazeta varag‟idagi pozistiyasining  samaradorligi 
CHAP 
QISMI 
O‟NG 
QISMI 
VARAQ QISMI 
3 
5 
12 
11 
2 
1 
Tepa chorak qismi 
7 
14 
20 
19 
10 
4 
Tepa qismining o‟rtasi 
8 
16 
24 
23 
15 
6 
Past qismining o‟rtasi 
13  18 
22 
21 
17 
9 
Pastki chorak qismi 
 
Tizimda ma‟lumot taqdim qilishning eng oddiy shakli veb-saxifadir. Bu firma 
haqida  qisqacha  ma‟lumot  bo‟lib  u  odatda  yangilanmaydi.  Veb-serverdan    keyin  
reklama  serverlari  joylashadi.  Bu  serverlarning  asosiy  farqi    joylashtirilgan 
ma‟lumot miqdori va ularning vaqti - vaqti bilan yangilanib turishidir. 
Reklama  serveriga  ko‟p  xarajat  qilinmaydi,  yangi  ma‟lumot  oson 
joylashtiriladi.  Keyingi  server  bu  ma‟lumot  serverlaridir.  Uning  yordamida  firma 
taklif  qiladigan  barcha  xizmatlar  ro‟yxatini  joylashtiribgina  qolmay,  balki 
hamkorlarga xabar etkazish muammosini hal  qiladi: Narxlarning o‟zgarishi, yangi 
menejer tayinlanishi kabi. 
Internet  tarmog‟i  turfirmalarga  yangi  texnalogiyalarni    qo‟llashni,  mijozlar 
bilan ishlashning yangi shakllari,biznes hamkorlar bilan  doimiy aloqada bo‟lishni 
va turli ma‟lumotlar olishga to‟g‟ridan-to‟g‟ri chiqishni ta‟minlaydi. Reklama katta 
xarajatlar talab qiladi, shuning uchun reklama faoliyatini samaradorligini  baholash 
zarur. 
Bu quydagi imkoniyatlarni yaratadi: 
-
 
reklamaning  maqsadga muvofiqligi  xaqida ma‟lumot olish; 
-
 
alohida reklama tarqatish usullarining samaradorligini aniqlash; 
-
 
potenstial  iste‟molchilarga  ta‟sir  qiluvchi  reklamaning  optimal  sharoitlarini 
aniqlash;   

---

68 
 
-
 
Ko‟p hollarda  reklamaning to‟liq samaradorligini aniqlashning imkoni yo‟q. 
-
 
Reklamaning  iqtisodiy  samaradorligi  ko‟pincha  uning  sotuv  miqdoriga 
ta‟siri bilan o‟lchanadi. 
-
 
Reklamaning  komunikativ  samaradorligi  yangi  mijozlarning  e‟tiborini  jalb 
qilish,  reklama  e‟lonlarining  esda  qolarlik  darajasi  bilan  xarakterlanadi.  Doimiy 
tahlil reklama faoliyati davomida  kamchiliklarni  aniqlash  va vaqtida oldini olish 
imkoniyatini  yaratadi. 
-
 
samaradorlikni aniqlashning 2 turi; reklamaning kommunikativ va iqtisodiy 
samaradorligi o‟lchanadi.