O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

 

3.11-rasm. Yarim muftani valdan chiqarish moslamasi. 

1-val; 2-yarimmufta; 3-qо‗zg‗aluvchan ajratgichlar; 4-qisqich; 5-qisuvchi vint; 6-richag. 

 

---

 

100 

 Tasmali uzatma detallari 

Ma‘lum kamchiliklari (ulkanligi, remen sirpanishi natijasida uzatish sonining 

doimiy  bо‗lmasligi)  ga  qaramasdan  remenli  uzatishlar  mashina  yuritma 

mexanizmlari qismlarida, konstruksiyalarining soddaligi, shovqinsizligi, elastikligi, 

yuklama ortib ketishiga chidamliligiga va h. kо‗ra hali ham keng qо‗llanilmokda. 

Remenli  uzatishlarning  qismlarini  montaj  qilish  usullari  remenlarning  shakliga 

(yassi,  ponali,  shnurli  va  doiraviy),  remenni  tortish  usullariga  (shkivlar  yoki 

taranglovchi rolik yordamida) bog‗liqdir. 

Uzatish  shkivlari  montaj  qilinganda,  ularning  о‗zlarining  parallelligiga 

ahamiyat  berish  kerak.  Shkivlar  toreslari  bitta  tekislikda  bо‗lishi  kerak,  buni 

chizg‗ich yoki tortilgan tizimcha yordamida tekshiriladi. 

Remenlarni  kiydirishdan  avval  ularning  о‗lchamlari  va  profillari  berilgan 

uzatish konstruksiyasiga mos kelishini tekshirish zarur. Ayniqsa bu ponali, shnurli 

va  aylanaremenli  uzatmalar  uchun  ahamiyatlidir.  Profilning  mos  kelmasligi 

remenlarni tezda ishdan chiqishiga olib keladi. Uzatish ishini normal tashkil qilish 

uchun  remen  tortilishini  tо‗g‗ri  tanlash  kerak.  Kuchsiz  taranglikda  tortilganda 

remenlar  sirpanib,  yemirilib  ketadi,  uzatish  esa  stabil  bо‗lmay  qoladi;  kuchli 

taranglikda tortilganda val va podshipniklarda yuklama kattalashib ketadi.  

Tо‗g‗ri  ekspluatasiya  qilinganda  shkivlar  uzoq  muddat  xizmat  qiladi. 

Kо‗pincha,  gupchaklarning,  tugunlarning,  spisalarning,  yuklamalarning  ortib 

ketishi va notо‗g‗ri montaj qilish natijasida sinib ketish hollari yuz beradi. Ularni 

bandajlarni  о‗rnatish  yoki  payvandlash  yо‗llari  bilan  ta‘mirlanadi.  Gubchaklarda 

shponkali  ariqchalar  ishlab  chiqish  hollari  kо‗p  uchraydi.  Ishlab  chiqilgan 

ariqchalarni payvandlab tashlanadi va xuddi о‗sha joyda yoki boshqa joyda yangi 

ariqcha yо‗niladi. Juda yemirilgan yoki yirtilgan remenlar almashtiriladi.