Porshenlashda porshenli surishni amalga oshirishda nasos kompressor quvuri
orqali pо‗lat arqonda quduqqa tushiriladi. Porshen quvur shaklida bо‗lib diametri 25-
37,5 mm. li bо‗lgan klapanning pastki qismi yuqoriga ochiladi. Quvurning tashqi
sirtiga simli tо‗r va 3-4 dona rezina manjeti о‗rnatiladi. Porshenni tushirishda quduqqa
eritma porshen usti fazosidagi klapan orqali oqib kiradi. Porshenni kо‗tarishda klapan
yopiladi, eritma ustunining bosimi ta‘siridagi manjetlar NKQ devoriga tirkaladi va
zichlanadi. Porshen bir marta kо‗tarilishi davomida qancha eritma sathiga botib turgan
bо‗lsa, shu eritma ustunini olib chiqadi. Porshenni eritmaga botib turishi tortuvchi
Tortish usuli deb pо‗lat arqonni (diametri 16 mm) avtomobil chig‗irig‗i
yordamida quduqqa tushiriladi, quduqdan nov orqali eritmani olib chiqishi jarayoniga
Nov uzunligi 7,5–8 m bо‗lgan quvurdan tayyorlanib, pastki qismida klapan
ta‘minlangan. Tarnovning diametri mustahkamlash tizmasining diametrini 0,7
qismidan oshib ketmasligi kerak. Nov quduqqa bir martalik tushirish-kо‗tarish sikli
337
Qatlamdan oqimni chaqirishda yengil eritmalarni qо‗llash texnologiyasi
Burg‗ilash aralashmasini о‗zidan kichik bо‗lgan eritma bilan aralashtirishni
amalga oshirish sxemasi 11.10-rasmda keltirilgan.
Zichligi kichik bо‗lgan eritma quduqqa quvurning orqa halqasi orqali tо‗liq
almashib bо‗lguncha haydaladi. Ba‘zida eritmani haydash NKQ orqali ham amalga
oshiriladi. Eritmani quvurning orqa fazasi orqali haydashning yutug‗i shundaki,
eritmani almashtirish jarayoni tugallanguncha oqimni olishda quduqning ishi uchun
normal sharoit yaratiladi va perforatsiya oralig‗idan yuqori tezlikda qattiq zarrachali
eritmalarning chiqishi ta‘minlanadi. Agarda R
max
tizmaning mustahkamlik
chegarasidan yuqori bо‗ganda, burg‗ilash aralashmasining zichligini pasaytirishi uchun
uni о‗zidan yengilroq bо‗lgan eritmaga almashtiriladi, undan keyin esa undan ham
yengil eritmaga almashtiriladi.
Burg‗ilash aralashmasini yengilroq eritmaga almashtirish tugallanishi bilan
qatlamdan flyuid oqimining kelishi kuzatiladi.
Bunday holatlarda, ayniqsa kuchsiz sementlangan va buzilishga duchor bо‗lgan
kollektorlarni sinashda otma tizimga shtuser о‗rnatiladi, u esa oqim tezligini va
bosimni rostlab turadi. Quduq tubidagi bosimni asta sekin pasaytirib shtuserlarni
о‗rnatishni va oqimni boshqarishni, quduqni bir tekis ishga tushirish tavsiya qilinadi,
bunda quduqqa kichik zichlikdagi eritma haydalganda quduq ustidagi bosim oshib
ketganda aralashmaning yutilishi sodir bо‗ladi. Bunday holatda hamma sun‘iy
qarshiliklarni olib tashlash tavsiya qilinadi (shtuserni olish, qulfakni tо‗liq ochish) va
nasos agregatining uzatishi kamaytiriladi.
Haydaladigan eritmani SFM (sirt faol modda) bilan qayta ishlash maqsadga
muvofiqdir, qaysiki u qatlamga kirib borganda eritmani va kollektor xossasini
yomonlashtirmasligi kerak. Ba‘zida eritma almashtirib hosil qilingan depressiya
qatlamdan oqimni chaqirish uchun yetarli bо‗lmaydi. Shuning uchun quduq tubiga
beriladigan bosimni pasaytirishda boshqa usullardan foydalaniladi.