O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

 

18.4. Truba quvurlari armaturasi va uni tanlash 

 

Truba  quvurlari,  qurilma,  idishlarda  о‗rnatiladigan  va  ishchi  muhit  oqimlarini 

boshqarishni taminlaydigan moslamalar armatura deb nomlanadi. 

Funksional ish  bajarishga  qarab  armatura  quyidagi    klasslarga bо‗linadi:    (yopuvchi) 

armatura,  muhit  oqimini  tо‗xtatuvchi;  rostlovchi  armatura,  muhit  parametrlarini 

о‗zgartiruvchi;  saqlovchi  armatura,  sistemada  bosim  ortishini  tо‗xtatuvchi; 

himoyalovchi armatura, tо‗satdan muhit parametrlarini о‗zgarishi tufayli qurilmalarni 

buzilish  oldini  oluvchi;  faza  ajratuvchi  armatura  –  bug‗  va  gaz  quvurlaridan 

kondensatni chiqarib turuvchi. 

Istalgan klass armaturasi 3 ta asosiy elementdan tarkib topgan: qobiq, uzatma va ishchi 

organ. Ishchi organ egarsimon asos va unga nisbatan aylanuvchi  zolotnikdan tuzilgan.  

Armatura  trubaga  flanes,  mufta  yordamida  yoki  payvandlab  mahkamlanishi  mumkin. 

Kimyo sanoatida asosan flanesli armatura keng tarqalgan. Truba quvurlari diametri 80 

mm  dan  kam  bо‗lganda  muftali  armatura  ishlatiladi.  Bunday  quvurlarda  neytral  va 

yonmaydigan  muhitlar  uzatiladi.  Birlashtirish  usuliga  qat‘iy  talab  qо‗yilganda 

payvandlanuvchi armaturani qо‗llash maqsadga muvofiq. Qobiqning konstruksiyasiga 

qarab  о‗tish  armaturasi  va  burchakli  armaturalariga  bо‗linadi.  О‗tish  armaturasida 

---

 

495 

muhit  о‗z  yо‗nalishini  о‗zgartirmasdan  harakatlansa,  burchakli  armaturada  esa  - 

harakat yо‗nalishi 90

o

 ga о‗zgaradi. 

Armatura  ishchi  qismini-qobiqqa  zichlash  usuliga  qarab  salnikli,  silfonli  va 

membranali  armaturaga  bо‗linadi.  Ishchi  organ  uzatmasi  konstruksiyasiga  qarab 

armaturalar quyidagicha bо‗ladi: avtomatik; boshqariluvchi (elektr, pnevmo uzatmalar 

yordamida).