O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

15.9-rasm. Polotnolar arqonga strubsina 

yordamida mahkamlanishi. 

1-polotno, 2- vintli strubsina, 3- qisqichlar, 4- arqon. 

 

15.10-rasm. Rulonni A-simon machta 

yordamida kо„tarish: 

1-rezervuar  ruloni  ;  2-  A-simon  machta;  3- 

buriluvchi  tayanch;  4-  poddon  ;  5-  tortuvchi 

arqon

;  6-traktor;  7-  polispast  ;  8-  rezervuar 

t

ubi;

 9- rezervuar asosi; 10- tortuvchi traktor.

 

 

Rulon  qilib  о‗ralgan  rezervuarlarni  montaj  qilish  tartibi  quyidagicha:  tayyor 

asoslarga  taglikni  ruloni  dumalatib  о‗raladi  (bu  shu  xuddi  silindrik  apparatlarni 

dumalatib о‗ralgandek bajariladi) va holatni tekshirib bо‗lgandan sо‗ng, ularni traktor 

yoki  tros  yordamida  ochiladi.  Rulonni  dumalatib  о‗rash  va  uni  ochish  alohida 

---

 

427 

ehtiyotkorlik choralarini kо‗rishni talab qiladi: yaqin atrofda odam bо‗lmasligi kerak; 

polotnoni  cheti  rulon  massasi  bilan  birga  asosga  qistirilgan  bо‗lishi  kerak  va  rulonni 

yorilgan  holatidagi  ushlab  turgan  plankalarni  uzib  tashlanganda,  tezda  ochilib  ketish 

sodir bо‗lmasligi kerak.  

Yirik  rezervuarlarni  tagliklarini  alohida  qismlarini  uchma-uch  yoki  ustma–ust 

qilib,  xuddi  listma-list  yig‗ishdagidek  payvandlanadi.  Qismlarni  moslashtirish  uchun 

maxsus  strubsinalardan  foydalaniladi  (15.9-rasm),  ular  arqonni  polotnoga  mustahkam 

bog‗lagan  bо‗ladi.  Payvand  choklarini  sifatini  tekshirib  bо‗lgach,  taglikka  belgi 

qо‗yiladi, ya‘ni asosdagi rezervuar qobig‗ini tashqi aylanasini aniqlovchi belgi chizib 

qо‗yiladi.  Bu  aylana  bо‗ylab,  payvandlarda  chetdagilar  о‗rnatiladi.  Sо‗ngra  suzib 

yuruvchi tomning tagligini aylantirib qо‗yiladi (agar rezervuar suzuvchi tomli bо‗lsa). 

Keyin taglikka yoki suzib yuruvchi tomga qobiq ruloni о‗raladi, uni kran yoki A-simon 

sharnirli machta yordamida (15.10-rasm) boshlang‗ich (vertikal) holatga kо‗tariladi va 

taglikka

 о‗rnatiladi. 

О‗ralayotgan  rulonni  tо‗ntarilib  ketish  oldini  olish  uchun  tros  bilan 

straxovka

 

qilinadi.  Mahkamlovchi  plankalarni  uzib  tashlab  va  buni  natijasida  rulonni 

boshlang‗ich  uchini  bо‗shatib,  uni  taglik  chekkasigacha  cheklagichdan  tortiladi. 

Cheklagich  rulonni  taglikdagi  chizilgan  belgi  chegaralaridan  chiqib  ketishiga  yо‗l 

qо‗ymaydi.  Rulonni  traktor  yordamida  ochiladi,  buning  uchun  rulonni  yuzasiga 

tortuvchi  tros  ostida  skoba  payvandlanadi.  Aylantirib  ochish  chegaralarida  skobani 

boshqa  joyga  kо‗chirib  turiladi.  Aylantirib  ochilayotgan  rulonni  boshlang‗ich  uchini 

ustki tomondan tortib turib straxovka qilinadi. 

Qobiq  rulonini  aylantirib  ochish  davrida  shit  usti  elementlari  о‗rnatiladi.  11.7-

rasmda  rulonni  aylantirib  ochish  uchun  mо‗ljallash  tortuvchi 

arqonni

  mahkamlash 

konstruksiyasi  kо‗rsatilgan.  Metallkonstruksiya  va  rezervuar  uskunalarining  montaji 

odatdagidek о‗tkaziladi. 

Qobiqning  vertikal  tutash  choklarini,  shuningdek,  qobiqni  taglik  bilan  birikkan 

burchak  choklarni  bir  vaqtning  о‗zida  har  ikki  tomondan  teskari  bosqichli  usulda 

payvandlanadi,  payvand  choklarida  katta  ichki  qarshiliklarga  yо‗l  qо‗ymaslik 

maqsadida. 

---

 

428