egilganligi hisobiga obyektni tutadi va uni ichiga quvur tutqichni yо‗naltiradi (shtanga
454
boshchani), sangali tutqich bilan uzatma yuqoriga tirkalguncha kо‗tariladi, qisiladi va
tutuvchi obyektni ichiga о‗tqaziladi. Tutuvchi tizma yuqoriga harakatlanganda, sanga
tutiladigan obyekt bilan birgalikda konussimon sirtiga tushiriladi va yopishadi.
Natijada tutiladigan obyektni ishonchli ushlanib qolishi amalga oshiriladi.
Tutiladigan obyekt ushlanganda muftaga chegaralovchi vtulka о‗rnatiladi, bir
uchi bilan uzatmaga tirkaladi, ushlanadigan obyektni yurishini chegaralaydi.
Ushlab chiqariladigan obyektni burtmasi tagidan yoki muftasi tagidan sangani
yopishib qolishi sodir bо‗ladi. Bunda konussimon tirgak sirt va burtmani yoki
tutiladigan obyekt muftasini ostki burtmasiga sanga joylaydi.
Sangalarni almashtirish mumkinligi tufayli, shtangali boshcha va quvur
tutqichlari yordamida har qanday о‗lchamdagi diametrli va bitta bir xil о‗lchamli
konfiguratsiyali tutib chiqariladigan obyektlarni olib chiqarish imkoniyatini
kengaytiradi.
Trubo shtanga boshchasi TL-1 quvur tutqich va SHA-1 shtanga tutqichlardan
tuzilgan bо‗ladi va bir vaqtning о‗zida nasos shtanga tizmasini va NKQ-larni tutish va
kо‗tarishda foydalaniladi.
Tutiladigan obyektlar: NKQ-larning diametri 60, 73, 89 mm;
Nasos shtangalari diametri 16, 19, 22, 25 mm.
Texnik tavsiflari:
quvurlarni shartli diametri, ichidan tutish amalga oshiriladi, mm: 146, 168;
ruxsat etilgan о‗qli yuklanma, kN: 500;
diametri, mm: 122;
uzunligi, mm: 880.
Quvur elevatorlari quvur tizmasini og‗irligini quduqdan kо‗tarishda yoki
quduqqa tushirishda hamda alohida quvurlarning shamini ushlab turishda xizmat
qiladi. Elevator-yuk kо‗taruvchi qurilma bо‗lib, quvurlar birikmasi va qо‗shimcha
yuklarning og‗irligini qabul qiladi.
Shtroplar–elevator tal ilgakka osiladi, elevator va tal ilgakning oraliq zvenosi
sifatida xizmat qiladi.
455
Quvurlar tizmasini tushirish-kо‗tarish jarayonlarida bir quvurni yoki shamni
tushirishda elevatorni ketma-ket siljitishga, jihozlashga (quvurga kiydirish va yopish),
quvurlarni olishga va qaytadan siljitishga tо‗g‗ri keladi; xuddi shunga о‗xshash
operatsiyalar tizmani tezlikda kо‗tarishda ham bajariladi. Shunday qilib quvurlar
birikmasida har bir quvurni tushirishda yoki kо‗tarishda, quvurdan quvurga elevator
ikki marta siljitiladi, bir marta quvurga zaryadlanadi va bir marta olinadi. Bu
operatsiyalarning hammasi qо‗lda bajariladi.
Ikkita elevatordan foydalanilganda quvurlar tushirilganda-kо‗tarilganda va
quvurlar taxmonlarga taxlanganda bir smena davomida bir brigada tomonidan 400-500
marta marta elevatorlar siljitiladi, unga mos holda elevatorlarni olish va zaryadlash
ikki martaga kо‗payadi hamda shtroplar 400-500 marta kо‗chiriladi, olish va
kiydirishlar soni ham ikki martaga oshadi. Bu operatsiyani ikkita ishchi bajaradi.
Elevatorlarni quvurga va shtroplarni elevatorga kiydirish jarayonlarini amalga
oshirishdagi vaqt va zо‗riqishlar asosan ularning massasiga bog‗liq va bundan tashqari
elevatorning qurilmasi esa takomillashtirilgandir. Operatsiyalarni amalga oshirish
vaqtni qisqartirish uchun ularni yengillashtirish, elevatorni va shtropni sxemasini
kamaytirish hal qiluvchi ahamiyatga egadir. Shu tomondan qaraganimizda qulayligini
va yopilishini hamda elevatorni yechilishini ta‘minlash muhim hisoblanadi.
Tushirish-kо‗tarish operatsiyalarida yer osti va kapital ta‘mirlash ishlarida
qо‗llaniladigan quvurlar elevatorning yuk kо‗taruvchanligini ta‘minlanishi, ayniqsa
chuqur quduqlarni burg‗ilash quvurlar yordamida olib borilganda 100-120 tonna yukni
kо‗tarishi kerak bо‗ladi.
Quvurlar elevatorlarni yopish tizimlarini xavfsizlik talabidan kelib chiqib
ishonchli bо‗lishi, о‗zi ochilib ketmasligi, ochishda va yopishda (qulflashda)
murakkablik tug‗dirmasligi kerak.
Elevatordan binodan tashqarida foydalanilganda atrof muhitning haroratida
quvurlar bilan kontaktlashadi, ayniqsa parafin yotqiziqli, neftli, minerallashgan suvli
va korroziya muhitda bо‗ladi. Shuning uchun elevatorning konstruksiyasi va
tayyorlanishi uni ishlatish sharoitida ishonchliligini ta‘minlaydi.
456
Elevatorning konstruktiv sxemasiga va uning о‗lchamlariga quvurlarning turi
ta‘sir qiladi. Hozirgi vaqtgacha tо‗rt xildagi bir-biridan turlari bilan farq qiladigan
quvurlarning elevatorlari keng qо‗llanilmoqda (16.11-rasm).
Do'stlaringiz bilan baham: 
