1 - korpus; 2 -qopqoq; 3 - zatvor; 4 - shpindelь; 5-shpindelning gaykasi; 6 -"korpus -qopqoq"
Korpusning ichida ikkita halqali egar va zatvor mavjud, qaysiki, bu holatda
yuzasi yopiq holda zatvorning ishchi sirtiga yuritmadan korpusning yuzasi orqali
bunday turdagi konstruktiv qarorlar hamma turdagi zulfinlarda qo‗llanilmaydi, bu
yuzalarning yemirilishi oson va almashtiriladigan egar arzon turadi, korpusni
yuzasiga qaytadan ishlov berishdan. Egar va zatvorning yuzasidagi zichlanmalarni
yemirilishini va ishqalanish zo‗riqishlarini kamaytirish maqsadida u shunday
materialdan tayyorlanadiki, korpusning materialidan farq qiladi, u pressovka
124
qilinadi, foydalanish jarayonida ularning almashtirishni imkoniyati bo‗ladi.
Zatvorning yuqori qismiga yuradigan gayka mahkamlangan, ya‘ni unga shpindel
buralgan va maxovik bilan biriktirilgan. Vint-gayka maxovikni zatvorini
ilgarilanma siljitish uchun aylantirish harakatini (zulfinni ochishda yoki yopishda)
hosil qilishga xizmat qiladi.
Muhitni bir tomonlama kirishida o‗tishni berkitishda zatvorga ta‘sir qiluvchi
juda ham katta zo‗riqish hosil bo‗ladi, qaysiki, egarning zichlama yuzasiga
uzatiladi. Bu zo‗riqishning kattaligi zulfingacha va zulfindan keyingi quvur
uzatmadagi ishchi muhit bosimining farqi hamda zatvorva egar solishtirma
yuzalaridagi solishtirma bosim kattaligiga bog‗liq, ya‘ni quvur uzatmadagi
beligilangan ishchi bosimni ishchi muhiti oqimini germetikligini ta‘minlash uchun
zarur hisoblanadi.
Vint-gayka tizimi eng tejamkor bo‗lib, yuritmani chiqish elementini
ilgarilanma harakati bilan kompaktli (ixcham) va sodda konstruksiyasini olishni
hamda yuritmani katta kuchlanish bilan yurish yo‗nalishida ilgarilanma
harakatlanishini ta‘minlaydi. Bundan tashqari bu konstruksiya o‗zi to‗xtovchi
hisoblanadi, yuritma ajratilganda zatvorni o‗z ixtiyori bilan siljish imkoniyatini
amaliy yo‗qqa chiqaradi, bu bekitish armaturasidan foydalanishda juda muhim
hisoblanadi.
Amaliyotda har xil turdagi zulfinlarning konstruksiyasi qo‗llaniladi. Ularni
foydalanishdagi aniq sharoitlarga bog‗liq holda har xil belgilariga qarab, ishchi
muhitning kimyoviy tarkibi va ularni parametrlari bo‗yicha sinflarga ajratiladi.
Zulfinlar yoki zatvorlar korpusini tayyorlangan (zanglamas, uglerodli po‗lat va
cho‗yonlardan tayyorlangan) materiali bo‗yicha sinflarga ajratiladi (4.3-rasm).
Bunday aniq holatda tizimning kamchiligini ya‘ni vint-gayka juftligi
zulfinning ishchi bo‗shlig‗i orqali oqib o‗tuvchi muhitda joylashadi deb
hisoblanadi. U yerda juftliklarni yemirilishi oshganda muhit moylash orqali
yuviladi. Bunday sinflarga ajratilishi to‗laqonli hisoblanmaydi chunki, bunda aniq
muhitlardagi ishorasi, zulfinlarni foydalanishda unga qo‗yiladigan qator talablarga
javob berishi konstruksiyaning xususiyatlarida hisobga olinmagan, bir sinfdagi
125
zulfinlarni qatoriga o‗zining ma‘lumotlari bo‗yicha ko‗p jihatdan o‗xshamagan
zulfinlar kiritilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: