O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

9.5. Issiqlik almashinish qurilmalari montaj qilish 

 

Kimyo  va  neftni  qayta  ishlash  korxonalarida  qо‗llaniladigan  sirtiy  issiqlik 

almashinish  qurilmalari  konstruktiv  va  moddiy  bezatilishiga,  shu  rejimiga,  issiqlik 

almashinuvchi  oqimlar  harakatlarining  xarakteriga,  fazoviy  joylashishiga,  issiqlik 

almashish yuzasi kattaligiga va boshqalarga qarab farqlanadi. Qobiq-trubali va ―truba 

ichida  truba‖  tipidagi  issiqlik  almashinish  qurilmalari  keng  tarqalgan.  Oxirgi  vaqtda 

yuqori  samara  beradigan  plastinali  issiqlik  almashinish  qurilmalari  keng 

qо‗llanilmoqda.  Yuqorida  sanab  о‗tilgan  issiqlik  almashinish  qurilmalarining  montaj 

usullari  konstruksiyalariga  va  joylashtirilishiga  qarab,  shuningdek  ekspluatasiya 

sharoitlariga qarab tanlanadi.

  

Qobiq-trubali issiqlik almashinish qurilmalari. Bu qurilmalar silindrik

 

qobiqdan 

va unda zich joylashtirilgan trubalar о‗ramidan iborat. Shuning uchun, konstruksiyalari 

har xil bо‗lishiga qaramasdan, bunday issiqlik almashinish qurilmalarini montaj qilish, 

ularning og‗irligi, о‗lchami va fazoda joylashishiga bog‗liqdir.  

Hozirda ishlab chiqarilayotgan qobiq-trubali issiqlik almashinish qurilmalarining 

og‗irligi va о‗lchamlari, ularni montaj maydonchasiga tayyorlovchi – zavod tomonidan 

yig‗ilgan kо‗rinishda 

transportirovka

 qilish imkonini beradi. 

Transportirovka

 qilish uchun temir yо‗l platformalari, treylerlar, avtomashinalar 

va boshqalardan foydalaniladi. 

---

 

293 

Issiqlik almashinish qurilmalari loyihaga turli belgilarda gorizontal yoki vertikal 

holatda о‗rnatiladi. Ular uchun tayanch konstruksiyalari bо‗lib: beton yoki temir-beton 

anker  boltli  ustunlar  (past  gorizontal  holatda)  va  baland  metall  konstruksiyalar 

tо‗sinlari  (vertikal  joylashganda  va  yuqori  balandliklarda  gorizontal  joylashganda) 

xizmat qiladi. 

Qurilma qobig‗iga oraliq masofalari normalga tо‗g‗ri keladigan ikkita tayanchlar 

payvand  qilinadi  (9.11a-rasm).  Issiqlik  almashinish  qurilmasini  mavjud  bо‗lgan 

poydevorga  о‗rnatish  uchun  tayanchlar  orasidagi  masofani  kichik  chegaralarda 

о‗zgartirish  mumkin.  Qurilmaning  qobig‗i  va  tayanchlari  orasida  pо‗lat  listlardan 

yasalgan qistirmalar joylashtirilishi kerak. Ular qobiqdagi shikastlanishni oldini oladi. 

Vertikal  joylashgan  issiqlik  almashinish  qurilmalari  qobig‗iga  tayanchlar  о‗rniga 

mustahkamlik qovurg‗alariga ega bо‗lgan panjalar payvandlanadi (9.11b-rasm).