O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

Elektryuritkichli  porshenli  va  plunjerli  nasoslar

.  Amaliyotda  uzatilishi 

rostlanadigan  plunjerli  va  porshenli  nasoslar  keng  qо‗llaniladi.  7.60-rasmda 

suspenziyalarni  tortib  chiqarish  uchun  ikki  silindrli  qadoqlovchi  RPN  nasosi 

kо‗rsatilgan.  Uning  alohida  xususiyati  shundaki  –  doimiy  aylanishlar  sonida  plunjer 

yurish  uzunligini  rostlash  yо‗li  bilan  samaradorlikni  о‗zgartirib  yuborishi 

mumkinligidir. Rostlash yо‗li rostlagichlar yordamida amalga oshiriladi. Rostlagichlar 

shatunlar  yordamida  harakatga  keltiriladigan,  barmoqlar  va  krivoshiplar  (bular 

chervyakli  reduktorlarning  chiqish  valida  о‗tiradi)  bilan  bog‗langan  shayinlardan 

tarkib  topadi.  Maxoviklar  yordamida  vintlarni  burab,  о‗q  holati  rostlanadi.  О‗qning 

atrofida shayin chayqaladi, bundan kelib chiqib plunjer yurish uzunligi ham rostlanadi. 

Tajriba  shuni  kо‗rsatadiki,  yuritgich  mexanizmining  qism  va  detallarini  kо‗proq 

ta‘mirlashga  tо‗g‗ri  keladi.  Asosan,  barcha  sharnirlardagi  vtulkalar  va  barmoqlar 

ishdan  chiqadi,  ayniqsa  shayinning  shatun,  plunjer  va  traversa  bilan  birlashgan 

---

 

222 

joylarida  yemirilish  ishora  almashinuvchi  yuklama  va  moylash  sistemasining 

takomillashmaganligi  asosida  yuzaga  keladi.  Aynan  shuning  uchun  ham  ta‘mirlash 

vaqtida  zararlarni  chegaraviy  mumkin  bо‗lgan  mikdorda  ushlash,  ishqalanuvchi 

yuzalarining  yuqori  darajada  tozaligi  va  moy  ushlagich  qurilmalaridan  tо‗g‗ri 

foydalanish  talab  etiladi.  Yemirilgan  vtulka  va  barmoqlar,  yangilari  bilan 

almashtiriladi. 

Reduktorlarni  ta‘mirlash  kam  hollardagina  amalga  oshiriladi,  zarur  hollarda 

podshipniklar  chervyakli  halqalarning  gardishlari,  ba‘zan  esa  chervyaklar  ham 

almashtiriladi.