O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

Masalaning qo‘yilishi: 
Avvalgi laboratoriya darsida bajarilgan bir necha tahlillarning 
natijalarini DF 11-nashri asosida taqqoslash va usullarga baxo berish.
Ishni bajarish uchun namuna 
Davlat Farmakopeyasi 11-nashri 199-sahifa namunasi asosida ishni bajarish 
Metodni amalga oshirish bosqichlari: 
Talabalar kalsiy xlor va magniy sulfatni miqdorini refraktometrik va kompleksonometrik 
usulda aniqlagan natijalarini Davlat Farmakopeyasi 11-nashri asosida statistik hisoblaydilar va 
mahsulot sifatini kafolatlaydilar. 
Olingan natijalar qiyosiy solishtiriladi va usullarga baho beriladi. 
Ko‘pchilik hollarda o‘rtacha arifmetik qiymat 
X
aniqlanayotgan xaqiqiy qiymat 
µ
ni baxolashda eng aniq ma’lumot berishi mumkin. 
n
X
X
n
∑
=
1
1
(1) 
Ayrim aniqlashdan standart chetlanish - S - tasodifiy xatoliklarni aniqlash 
imkoniyatini beradi. Bu qiymatning kvadrati - S
2
dispersiya deyiladi. 

---

363 
Dispersiya olingan qiymatlarning qaytaruvchanligi haqida ma’lumot berib, uni 
hisoblash uchun dastlab qiymatlar oralig‘i d
1
va erkinlik darajasining qiymati 
f
aniqlanadi
X
X
d
−
=
1
1
(2) 
1
−
=
n
f
(3) 
f
X
n
X
f
d
S
n
n
∑
∑
−
=
=
1
2
2
1
1
2
1
(4)
2
S
S
=
(5) S – ayrim aniqlashdagi chetga chiqish. 
O‘rtacha qiymatdan standart chetlanish S
x
quyidagi formula yordamida 
hisoblanadi. 
n
S
S
X
=
(6) 
X, S
2
,S kattaliklar tahlil jarayonida qo‘pol xatoliklarga yo‘l qo‘yilmagan va 
olingan qiymatlar bir hilda bo‘lgandagina ishonarli hisoblanadi. 
Bajarilgan tahlil soni – n<10 bo‘lganida qiymatlarning bir xildagilarni statistik 
tavsifnomani hisoblamasdan ham aniqlash mumkin. Buning uchun nazorat mezonining 
amaliy qiymati - Q hisoblanib, u nazorat mezonining nazariy qiymati bilan 
solishtiriladi. 
;
2
1
1
R
X
X
Q
−
=
(7) 
;
1
1
R
X
X
Q
n
n
−
−
=
(8) 
R - qiymatlar oralig‘i 
n
X
X
R
−
=
1
(9)