O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika inistitu

Xulq-atvor 
shakllari 
Butun umr 
davomi 
dinamik 
Noeksperime
ntal 
 
Maktabgacha va
maktab yoshi 
Shaxs sifatlari 
va
 
 xususiyatlari
 

---

tugdiradi, 
kullarining 
shakl-shamoyili 
mexnat 
kurollaridan 
foydalanish 
istikbolining mavjudligini kursatadi va xokazo. Bular bilan chakalok uz 
imkoniyatlari yigindisiga binoan odam xar kanday xolatda xam bu xildagi 
fazilatlar yigindisining soxibiga aylana olmaydigan xayvon bolasidan fark kiladi. 
Shunday kilib, yukorida aytilganlar orkali chakalokning inson zotiga mansubligi 
tasdiklanadi va fakat individ tushunchasida kayd etiladi (bundan farkli ularok, 
xayvon bolasi dunyoga kelishi bilanok va xayotning oxiiga kadar jonzot deb 
yuritiladi). 
"Individ" 
tushunchasida 
kishining 
nasl-nasabi 
xam 
mujassamlashgandir. Yangi tugilgan chakalokni xam, katta yoshdagi odamni xam, 
mutafakkirni xam, akli zaifni xam, yovvoyilik boskichidagi kabilaning vakilini 
xam, madaniyatli mamlakatda yashayotgan yuksak bilimli kishini xam individ deb 
xisoblash mumkin. 
Shunday kilib, konkret individ deb ataganda biz juda kup narsalarni aytgan 
bulamiz. Aslini olganda, bu bilan uning potensial ravishda inson ekanligi 
aytilgandir. Uning bundan keyingi va xatto juda xam umumiy tarzdagi ta'rifi 
fazilatlarini bayon etilishi va izoxlanishini takozo kiladi. Bunday fazilatlarsiz u 
fakat boshkalarga uxshamaydigan emas, balki ular kabi xarakat kilmaydigan, 
fikrlamaydigan, iztirob xam chekmaydigan, jamiyat a'zosi sifatida, tarixiy 
jarayonning ishtirokchisi sifatida sosial alokalarga jalb xam etilmagan real kishi 
emas, balki demografik ma'lumotnomalardagi jonsiz birlik xolida koladi, xolos. 
Individ sifatida dunyoga kelgan kishi aloxida sosial fazilat kashf etadi, shaxs bulib 
yetishadi. Individ xali bolaligidayok tarixan tarkib topgan ijtimoiy munosabatlar 
sistemasiga jalb etiladi. U bu sistemani allakachon tayyor xolda uchratadi. 
Kishining jamiyatdagi bundan keyingi rivojlanishi munosabatlarning shu kadar 
chigalliklarini vujudga keltiradiki, bu xol uni shaxs sifatida shakllantiradi. 
Psixologiyada individ tomonidan amaliy faoliyat va munosabat jarayonida 
xosil kilinadigan xamda ijtimoiy munosabatlarning individga ta'sir utkazish 
darajasi va sifatini belgilaydigan sistemali tarzdagi sosial fazilat shaxs tushunchasi 
bilan ifoda etiladi. 
Individning aloxida sosial fazilati sifatidagi shaxsning uzi nimaq Eng 
avvalo, agar biz shaxs individning fazilati ekanligini tan oladigan bulsak, bu bilan 
biz individ va shaxsning birligini tasdiklagan va ayni paytda bu tushunchalarning 
bir-biriga uxshashligini inkor etgan bulamiz (misol uchun, yoruglikni sezuvchanlik
fotoplenkaning 
xususiyati 
xisoblanadi, 
lekin 
fotoplenka-bu 
yoruglikni 
sezuvchanlik, yoki yoruglikni sezuvchanlik-bu fotoplenka degan ma'noni 
anglatmaydi). "Shaxs va individ" tushunchalarining bir-biriga uxshashligini barcha 
yetakchi sovet psixologlari - B.G.Ananyev, A.N.Leontyev, B.F.Lomov, 
S.L.Rubinshteyn va boshkalar inkor etishadi.