O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston xalqaro islom akademiyasi

Mahalliy hisoblash tarmog‘ining asosiy topologiyasi.

Mahalliy hisoblash tarmog‘i(MHT) tarkibiga kiruvchi hisoblash mashinalari hisoblash tarmog‘i tashkil etiladigan hududda eng tasodifiy holatda joylashishi mumkin. MHT topologiyasi bu tarmoq uzellari birlashuvining o‘rtachalashtirilgan geometrik sxemasi. Hisoblash tarmoqlari topologiyasi turlicha bo‘lishi mumkin, lekin mahalliy hisoblash tarmog‘i uchun uch tur umumiy hisoblanadi. Bular:

• 
  aylanma,
  
• 
  shinali,
  
• 
  yo’lduzsimon.
  

Biroq bu atamalar topologiya turi tom ma’noda aylana, to‘g‘ri chiziqli yoki aynan yo’lduz shaklida degan fikrni bildirmaydi. Harqanday kompyuter tarmog‘ini uzellar majmui sifatida ko‘rish mumkin. Uzel– tarmoqning uzatish vositasiga ulangan har qanday qurilma bo‘lib, topologiyasi esa tarmoq uzellarini ulash sxemasini o‘rtalashtiradi. U yoki bu topologiyani tanlash MHT ni qo‘llash sohasi, uning uzellari geografik joylashuvi va tarmoq hajmi bilan belgilanadi. Mahalliy tarmoqda keng tarqalgan ish varianti fayl-server kontseptsiyasidir. U markaziy, nisbatan kuchli tarmoq kompyuterining dasturiy ta’minoti orqali amalga oshiriladi.

Fayl-server tarmoq resurslarini boshqaradi va boshqa kompyuterlar ishchi stantsiyalaridan kirish imkonini beradi. Foydalanuvchi tomonidan birgalikda foydalanish uchun taqdim etiladigan asosiy resurs bu markaziy kompyuterning diskli xotirasidir. Bu kompyuter ham fayl-server deb yuritiladi. Ishchi stantsiyalar foydalanuvchining faol ishlashi uchun mo‘ljallangan. Ishchi stantsiya sifatida nisbatan arzon printer va hatto qattiq diskka ega bo‘lmagan kompyuterlardan foydalanish mumkin. Dastur ta’minoti tarmoqning barcha foydalanuvchisiga dastur va ma’lumotlarni saqlash uchun fayl-serverning tashqi xotirasini, umumiy printerni taqdim etadi va ishchi stantsiyalar o‘rtasida axborotlar almashuvini ta’minlaydi. Tarmoq faoliyatini quvvatlovchi va tarmoq xizmatini tashkil etuvchi tarmoqning dastur ta’minoti tarmoqli operatsion tizimni amalga oshiradi. Tarmoq operatsion sistemasi tarmoq ishi uchun zarur. CHunki mahalliy shaxsiy S, kompyuter uchun operatsion sistemalardan biri- DOS, Windows 95, OS/2, UNIX zarur.

Tarmoq operatsion sistemasi fayl-serverda odatdagi vazifalardan tashqari (diskka kirish, fayllarni saqlash, xotiradan foydalanish) undagi ma’lumotlarga ruxsatsiz kirishdan himoyalaydi va foydalanuvchi huquqlari asosida boshqaradi. Demak, operatsion sistema turli operatsion sistema o‘rnatilishi mumkin bo‘lgan barcha ishchi stantsiyalar bilan ishlashni ta’minlaydi