O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

2.1-jadval 
Siklonlarning asosiy ko’rsatgichlari 
Siklonning 
tipi 
Siklon 
diametri, 
mm 
Balandligi, 
mm 
Havo sarfi, 
m
3
/s 
Gidravlik 
qarshilik, 
Pa 
Siklonning 
tozalash 
samarasi, 
% 
SS-6 
2300 
6800 
6 
630 
85 
USV-ZM 
1500 
4500 
3 
650 
90 
SP-3, SL-3 
1614 
4450 
3 
650 
86 
USV-1,5 
1000 
3100 
1,5 
700 
88 

---

24
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.8-rasm. Konussimon siklonlar chizmasi. 
Qarama – qarshi chang ushlagichlar 
 
Qarama-qarshi aylanma potokli uskunalar quruq tipli chang ushlagichlardir. 
Ishlab chiqarilgan VZP changushlagichi sanoatning kimyo va boshqa tarmoqlarida 
ham muvaffaqiyatli eksplutasiya qilinadi. Ularni boshqa siklonlar bilan 
solishtirgandi asosiy xususiyatlaridan biri yuqori samaraga egaligidir (
2.9-rasm
). 
VZP-800 va VZP-1200 chang ushlagich silindrik korpusdan iborat bo’lib, uning 
ostki qismida tangensial uyurmali 2, kirish trubasi 3, joylashtirilgan va changlangan 
havoni birlamchi oqimini uzatish uchun ishlaydi. Aylantirgichning o’qqa tegishli 
bo’lgan chegarasida silindrik so’ruvchi joylashtirilgan.

---

25
2.9-rasm. VZP changushlagichlarning sxemasi. 
U konusning yuqori qismi bilan ulangan. Aylantirgichning tashqi yuzasida 
(kiritgichli shayba) (5), joylashtirilgan, uning shakli kesik konussimon. Bunkerli 
qismi (6), teshikli changushlagich vakuum-klapan gardishi bilan biriktiriladi. 
Changushlagichni yuqori qismida tozalangan havoni chiqarib yuborishga 
mo’ljallangan quvur (7) joylashtirilgan. Bu quvur bir vaqtning o’zida changlangan 
havoni ikkinchi potokidan keladigan changli havoni aylantirib berish vazifasini ham 
bajaradi. Birlamchi changlangan havo kirish quvurida ikkilamchi changlangan 
havoni taqsimlovchi klapan (9) joylashtirilgan 
(2.10-rasm). 
VZP changushlagichlari quyidagicha ishlaydi. Ikkita bir tomonga aylanuvchi chang 
havo potogi so’rish trubasining va birlamchi kriteriyaning yuqori qismida 
joylashgan aralashtirgich yoki separasiya zonasiga kiradi. Markazdan qochma kuch 
ostida ushlangan bo’lakchalar devorga separasiya (ajratiladi) qilinadi va bunkerdan 
pastga tushuvchi potok bilan pastga tushadi. U yerdan to’xtovsiz vakuum-klapan 
orqali chiqariladi. Pastga yo’nalgan ikkilamchi potok uskunaning devori bo’ylab 
spiral (aylanma) yo’nalishi bo’yicha tushar ekan, qaytaruvchi shayba uni yuqoriga 
qaytaradi va birlamchi potokka qo’shiladi. U bilan birga so’rish quvuridan chiqib 
ketadi. Shunday tarzda VZP aylanishi va uning asosi buziladi, bu esa ikkilamchi 

---

26
chang olib ketishini keskin kamaytiradi (ayniqsa kichik guruhchalarda) va 
changushlagichning samaradorligini oshiradi.