O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

2.
 
Elektr qizdirish qurilmalari. 
Bu qurilmalarga 
qarshilik elektr qizdirgichlar, kontakt elektr qizdirgichlar va 
induksion elektr qizdirgichlar kiradi. 
Shuni qayd etish lozimki, alangali pechlar yuqorida qayd 
etilgan asosiy talablarga to‘la javob bermasada, universalligi 
sababli keng tarqalgan. Elektr qizdirgich qurilmalarga 
kelsak, ular alangali pechlarga qaraganda qizdirish tezligini 
kattaligi, quyindining ozligi, jarayonning avtomatlashtirishga 
qulayligi, ish sharoitining yaxshiligi bilan ajratiladi. 

---

XXI
 
bob. METALLARNI PROKATLASH 
 
Metallarni prokatlashning bo‘yiga va ko‘ndalangiga 
prokatlash usullari mavjud bo‘lib, quyida bu usullarda 
prokatlash bayon etiladi. 
l-§. Bo‘yiga prokatlash 
 
Ma’lumki, bu usulda zagotovka prokat stanining qarama- 
qarshi tomonga aylanuvchi jo‘vallari orasidan ezib o‘tkazilib 
ishlanadi. Natijada uning ko‘ndalang kesimi kichrayib, 
uzunligi ortadi (51-rasm). Hozirda prokatlanadigan metal- 
larni 90% i bu usulga to‘g‘ri keladi. Agar zagotovka 
qalinligini N
o
, ekini V
o
, uzunligini L
o
harflari bilan 
belgilasak, unda uning hajmi V
0
=H
0
B
o
L
o
bo‘ladi. 
Xuddi shunday prokatlangan zagotovka qalinligini N, 
ekini V, uzunligini L harflari bilan belgilasak, unda uning 
hajmi V=H·B·L bo‘ladi. Binobarin, zagotovka plastik 
deformatsiyalanganda hajmi o‘zgarganligi uchun V
0
=V yoki 
H
0
·B
0
·L
0
=H·B·L desak bo‘ladi. Prokatlashda zagotovka 
o‘lchamlarining nisbatan o‘zgarishiga ко‘га, deformat- 
siyalanish koeffitsiyentlarini tubandagi nisbatlardan aniqlash 
mumkin: 
Siqilish koeffitsiyenti 

=
H
0 
; 
H 

=
B 
; 
Kengayish koeffitsiyenti 
Uzayish koeffitsiyenti 
B
0 

=
L 
; 
L
0 
H
0
=
B 

L ёки 

=


 
Tenglamadan 
H 
B
0
L
0 

---

Bunda 

=
L 
; 
L
0 
bo‘ladi.