O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

silumin 
deyiladi. 
Alyuminiy qotishmalari quyidagi guruhlarga bo‘linadi: 
1.
 
Alyuminiyning kremniyli qotishmalari. 
Bu qotish- 
malar tarkibida kremniyning miqdori 4–13% gacha bo‘lib, 
undan tashqari ma’lum miqdorda boshqa elementlar ham 
bo‘ladi. Bu guruhga kiruvchi qotishmalar quyilish 

---

80 
xossalarining yuqoriligi, oson kesib ishlanishi, payvand- 
lanishi, qoniqarli mexanik xossa-lari bilan xarakterlidir. 
Masalan, dvigatel silindr bloklari, karterlari, kompressor 
korpuslari va boshqalar bu qotishmalardan tayyorlanadi. 
Alyuminiyning quyma qotishmalarining 37 ta markasi 
bo‘lib, ular haqida ma’lumotlar tegishli GOSTlarda berilgan. 
2.
 
Alyuminiyning misli qotishmalari. 
Bu qotishmalar 
tarkibida misning miqdori 4–5% bo‘lib, qolgan qismi boshqa 
elementlardan iborat bo‘ladi. Bu qotishmalarni quyilish 
xossalari pastroq bo‘lib, darzlar hosil qilishga moyilroqdir. 
Shu sababli, bu qotishmalardan (AL7 va AL9) unchalik katta 
bo‘lmagan oddiy shaklli quymalar (armaturalar, kronshteyn- 
lar) olishda foydalaniladi. 
3.
 
Alyuminiyning mis, kremniyli qotishmalari. 
(AL3, 
AL5, AL6) bu qotishmalarning xossasi I va II guruh 
qotishmalariga yaqinroq bo‘ladi. 
4.
 
Alyuminiyning magniyli qotishmalari. 
Bu qotishma- 
larda magniyning miqdori 12%gacha bo‘lib, qisman boshqa 
elementlar ham bo‘ladi. Bu qotishmalarning ham quyilish 
xossalari pastroq bo‘ladi. Lekin korroziyabardoshligi, 
mexanik xossalari va kesib ishlanilishi yaxshi bo‘lib, nam 
atmosfera sharoitida ishlaydigan quymalar olishda foydala- 
niladi.