O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. Matkarimov, F. Ahmadjonov



Download 1,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/63
Sana21.06.2022
Hajmi1,37 Mb.
#687765
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   63
Bog'liq
2 5190614706183739920

metallografiya
deb ataladi.
Qattiq moddalar ikkiga: amorf va kristall moddalarga bo‘-
linadi.
Amorf
shaklsiz degan ma’noni anglatadi. Amorf moddalar-
ning atomlari tartibsiz joylashgan bo‘ladi, ularni sindirganda
ham tartibsiz yo‘nalishda sinadi, siniqlarida tekis yuzalar bo‘l-
maydi. Qizdirilganda asta-sekin yumshab boradi va suyuqlanadi.
Ularning muayyan bir suyuqlanish va qotish harorati bo‘l-
maydi (yelim, kanifol, shisha va boshqalar).
Kristallar haqidagi fan 
kristallografiya
 
deb ataladi.
Barcha metallar va qotishmalar kristall tuzilishga egadir.
Kristall moddalarning atomlari aniq fazoviy geometrik shaklda
tartibli joylashgan bo‘ladi. Moddalar sharoitga qarab, ba’zan
amorf, ba’zan esa kristall holatda bo‘lishi mumkin (kauchuk,


8
yelim va h.k.). 3-rasmda kristall va
amorf moddalar atomlarining joy-
lashishi keltirilgan.
Kristall moddalar muayyan su-
yuqlanish va qotish haroratlariga,
ularning atomlari muayyan geo-
metrik shakllarga egadir. Ularning
xossalari turli yo‘nalishlarda turlicha
bo‘ladi, bu xususiyat 
anizotropiya
deb ataladi.
Kristall moddalarning mexanik
puxtaligi, issiqlik va elektr o‘tka-
zuvchanligi, suyuqlanish tezligi,
harorati ularning atom tuzilishiga
bog‘liq va uning xossalariga ta’sir
etadi.
Eritma quyi haroratda asta-sekin bug‘latilsa, yirik kristal-
lar, yuqori haroratda bug‘latilib, tez sovitilsa, mayda kristallar
hosil bo‘ladi. Mayda donli po‘latlar qattiq, lekin yirik donli
po‘latlarga nisbatan yumshoq bo‘ladi. Hosil bo‘lgan kichik bir
kristall atrofida muntazam ravishda o‘suvchi yirik kristall olish
mumkin. Bu jarayon 
kristallning o‘sishi
deb aytiladi. Barcha
metall va qotishmalar kristall tuzilishga ega. Kristall donlari
aniq geometrik shaklga ega emas. Tashqi tomonidan kristall
ko‘p qirraliga o‘xshaydi va ular 
kristall donlari
yoki 
gra-
nulalari
deb ataladi.

Download 1,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish