O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Avtomatdan otish vaqtida sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan nosozliklarning 
sabablarini aniqlash
.
 
 
Qanday? 
Qanday? Qanday? 
 
Muammoni hal etish yo‘llari: 
 
1- topshiriq. O‘qning 
tutilishini tavsiflash 
2- topshiriq. O‘q 
tutilishining sabablarini 
aniqlash 
3- topshiriq. 
Bartaraf etish 
usullarini topish 
1- muammo:
Otish vaqtida 
patron uzatilmadi. Zatvor old 
tomonga 
qadalgan, 
lekin 
otish 
yuz 
bermadi 
- 
patronnikda patron yo‘q. 
2- muammo:
Patronni tiqilib 
qolishi. Patron o‘qi bilan 
stvolning 
orqa 
qismiga 
taqalib 
qoldi, 
harakatlanuvchi qism o‘rta 
holatda to‘xtab qolgan. 
Quyidan yuqoriga bosqichma-bosqich bo‘ysunuvchi 
“Qanday?” diagrammasi 
 
Avtomatdan otish vaqtida
qanday nosozliklar yuzaga 
kelishi mumkin?
Agarda siz o‘zingizga to‘g‘ri savollar 
bersangiz 
va 
uning 
rivojlanish 
yo‘nalishini namoyon bo‘lishida 
ishonchli saqlasangiz diagramma, siz 
har 
qanday 
muammoni 
amaliy 
jihatdan topishingizni kafolatlaydi. 

---

68 
3- 
muammo:
O‘qning 
otilmay qolishi (Osechka). 
Zatvor 
old 
tomonga 
qadalgan, o‘q patronnikda, 
tepki bosilgan – biroq o‘q 
otilmadi. 
4- 
muammo:
Gilzaning 
chiqmay 
qolishi. 
Gilza 
patronnikda. Keyingi patron 
unga 
taqalib 
qolgan, 
harakatlanuvchan 
qism 
o‘rtada to‘xtab qolgan. 
5- muammo: 
Gilzani qisilib 
qolishi 
yoki 
qayta 
chiqmasligi. 
Gilza 
stvol 
karobkasidan 
qayta 
chiqmasdan 
uning 
old 
tomonida qoldi yoki zatvor 
bilan 
patronnikka 
qayta 
yuborildi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Xulosa o‘rnida
ΧΧ asrning oxiri va ΧΧІ asr boshida jamiyatimizning mustaqillikka 
erishganligi, bozor iqtisodiyotiga asoslangan munosabatlarning shakllanishi, milliy 
istiqlol mafkurasining vujudga kelishi, o‘z tilimiz, tariximiz va madaniyatimizdagi 
tiklanish, axborotlar hajmining keskin ko‘payishi, fan va texnika taraqqiyoti bu ta’lim 
tizimini, uning asosiy halqasi bo‘lgan darsni mazmunan isloh qilishni taqozo qiluvchi 
zaruriy omillardan bo‘lib qoldi.
“Nima uchun?” chizmasini tuzish qoidalari
1. Aylana yoki to
‘
g
‘
ri to
‘
rtburchak shakllardan foydalanishni o
‘
zingiz tanlaysiz. 
2. Chizmaning ko
‘
rinishini – mulohazalar zanjirini to
‘
g
‘
ri chiziqlimi, to
‘
g
‘
ri 
chiziqli emasligini o‘zingiz tanlaysiz.
3. Yo
‘
nalish ko
‘
rsatkichlari sizning qidiruvlaringizni: dastlabki holatdan 
izlanishgacha bo
‘
lgan yo
‘
nalishingizni belgilaydi.

---

69 
Endilikda zamonaviy darsga qo‘yiladigan tarbiyaviy, psixologik, gigiyenik, 
didaktik talablar bilan bir qatorda pedagogik texnologiyalarga asoslangan talablarni 
ham shartli ravishda qo‘shish talab etilmoqda. 
Hozirgi kunga kelib ta’lim muassasalarida “Zamonaviy dars” iborasi bilan olib 
borilayotgan darslar ta’lim muassasalaridagi ilg‘or o‘qituvchilar tomonidan yangi 
innovatsion texnologiyalarni o‘z mutaxassisliklari bo‘yicha dars o‘tish jarayonida 
qo‘llashlarining natijasidir.
Lekin o‘tkazilayotgan zamonaviy darslar faqat fanlarning boblari yoki 
bo‘limlaridagi ayrim mavzular bo‘yicha hamda ta’lim muassasalarining o‘quv 
metodik rejasiga muvofiq ko‘rgazmali va ochiq darslar o‘tkazish munosabati bilan 
kuzatilmoqda. 
Kuzatuvlar natijasiga ko‘ra hozirda qo‘llanilayotgan yangi innovatsion 
texnologiyalar biron-bir fanning barcha mavzularini o‘qitish metodikasini qamrab 
oladigan uslubiy ishlanma yoki qo‘llanmaga ega emas.
Yangi pedagogik innovatsion texnologiyalarni harbiy ta’lim mashg‘ulotlarini 
tashkil etishda va o‘tkazishda ham innovatsion yondashuv masalasi hali 
mashg‘ulotlarini to‘liq qamrab olganicha yo‘q. 
Harbiy ta’lim tizimida pedagogik innovatsion texnologiyalarning joriy etilishi 
quyidagi vazifalarning bajarilishini taqozo etadi. 
– harbiy ta’lim mashg‘ulotlarida pedagogik innovatsion texnologiyalarni 
qo‘llanishiga doir metodik adabiyotlarni o‘rganish va tahlil qilish; 
– mashg‘ulotlarda pedagogik innovatsion texnologiyalarni qo‘llanishiga doir 
tajribalarni o‘rganish; 
– harbiy ta’lim va boshqa fanlar mashg‘ulotlarida pedagogik innovatsion 
texnologiyalarni joriy etishda mashg‘ulotlarning shakl va uslublarini yangi pedagogik 
innovatsion texnologiyalar asosida o‘rganish; 
– pedagogik innovatsion texnologiyalar tushunchasi, mazmuni va mohiyatini 
aniqlash; 
– mashg‘ulotlarda pedagogik texnologiyalarni qo‘llashda innovatsion 
yondashuvning shart-sharoitlarini aniqlash; 
Innovatsion o‘qitish orqali quyidagi natijalarni ko‘zda tutilishi maqsadga 
muvofiq bo‘ladi. 
– pedagogik texnologiyalar qo‘llanishida innovatsion yondashuv andozasi va 
mezonlarini ishlab chiqish; 
– harbiy ta’lim mashg‘ulotlarida pedagogik texnologiyalar qo‘llanishida 
innovatsion yondashuvga doir ilmiy metodik tavsiyalar ishlab chiqish; 
– pedagogik texnologiyalar qo‘llanishida innovatsion yondashuv metodik 
muammo sifatida ilmiy – nazariy va amaliy jihatdan harbiy ta’lim mashg‘ulotlariga 
ilk bora tadqiq etiladi; 
– “innovatsion yondashuv” yangi o‘qitish texnologiyasi sifatida harbiy ta’lim 
mashg‘ulotlarini tashkil etish va olib borish iste’moliga kiritiladi; 
– “innovatsion yondashuv” tushunchasi metodik jihatdan tasnif etiladi; 
– harbiy ta’lim mashg‘ulotlarini olib borilishida innovatsion yondashuvni joriy 
qilishning mazmuni, shakl va uslublari ishlab chiqiladi. 

---

70 
Xulosa qilib aytilganda, texnologiyalashtirishning yangidan-yangi usullari 
ilmiy-texnik taraqqiyot ishlab chiqarish sohasi bilangina cheklanib qolmay, 
ta’limning barcha sohalariga ham kirib kelishi, axborotlar hajmining keskin 
ko‘payishi, fan va texnika taraqqiyotining keskin o‘sishi, ayniqsa raqibni aniqlash 
tizimi masofadan avtomatik boshqariluvchi datchiklar, retranslyatorlar va axborotni 
qayta ishlash markazlari jihozlanib bo‘lgan bir davrda harbiy ta’lim tizimini asosiy 
halqasi bo‘lgan mashg‘ulotni mazmunan isloh qilish hamda mashg‘ulot rahbarining 
faoliyatini tinimsiz takomillashtirib borish zaruriyatini vaqtning o‘zi talab qilib 
turibdi.