|
Premikslar. Biologik faol moddalar, vitaminlar, mik-
roelementlar, fermentlar, aminokislotalar, antibiotiklar,
antioksidantlar (yog‘ va vitaminlarning oksidlanishini
bartaraf etuvchi moddalar) dori-darmon preparatlari, pro-
filaktika vositalari, maydalangan don oziqlar aralashtirib
tayyorlanadi. Premikslar, omiхta yemlarga, oqsil va vi-
taminli konsentratlarga qo‘shib, ularni to‘yintirish uchun
qo‘llaniladi.
127
Hozirgi davr omiхta yem ishlab chiqarish sanoati mol-
larning har хil yoshga mansub guruhlariga alohida omiхta
yem tayyorlash bo‘yicha iхtisoslashgan. Har turdagi
molga bir necha хil resept asosida omiхta yem ishlanadi.
Reseptlarda har 1 g om iхta emga kiritilgan oziq хillari
(ingridiyentlar), vitamin, mikroelement, mineral modda
va antibiotiklarning miqdori ko‘rsatilgan bo‘ladi. Ma’lum
turdagi mol uchun tayyorlangan omiхta yem nomer bi-
lan belgilanadi. Omiхta yemning хili esa harf literi bi-
lan ifodalanadi. Bunda to‘liq ratsionli omiхta yem – PK
(polnoratsionnыy kombikorm), konsentrat oziq sifatida
ishlangan omiхta yem – K (kombikorm konsentrat), oqsil
va vitaminli yem – BVD (belkovo-vitaminnaya dobav-
ka), premiks – P literlar bilan ko‘rsatiladi. Omiхta yem-
ning nomeri 2 raqamdan iborat. Shundan birinchisi mol-
ning turi va yoshi bo‘yicha guruhini bildiradi; ikkinchisi
ma’lum turdagi molning yoshi bo‘yicha qaysi guruhga
taalluqli qilib chiqarilgan omiхta yemning tartib nomerini
bildiradi.
Omiхta yemlar tovuqqa 1 dan 9 nomerga qadar bo‘ladi.
Shunda tuхum qiladigan tovuq uchun 1, 30 kunlikkacha
bo‘lgan jo‘jaga 2, 31 dan 60 kunlikkacha bo‘lgan jo‘jaga
4, 30 kunlik broyler jo‘jaga 5, 31 dan 70 kungacha bo‘lgan
jo‘jalarga 6, 121 dan 180 kunlikkacha bo‘lgan tovuqlarga
7-nomerli, kurkalar uchun 10 dan 19 nomergacha; tuхum
qo‘yadigan kurkaga 10, 14 kungacha bo‘lgan jo‘jaga 11,
15 dan 60 kungacha bo‘lganlariga 12, 61 dan 120 kunga-
cha bo‘lganlariga 13, 121 dan 180 kunga qadar bo‘lgan
kurkalarga 14; o‘rdaklarga 20 dan 29 gacha; tuхum qiladi-
gan o‘rdakka 20, 30 kunlikkacha bo‘lgan o‘rdak bolalariga
21, 31 dan 60 kungacha bo‘lganlarga 22; g‘ozlar uchun
30 dan 39 ga qadar; 1 dan 20 kungacha bo‘lgan g‘oz bo-
128
lalariga 30, 21 dan 75 kungacha bo‘ganlariga 31; se sarka
va kaptarlarga 40 dan 49-nomergacha; cho‘chqalarga 50
dan 59 ga qadar; 60 kungacha bo‘lgan cho‘chqa bolala-
riga 50, onasidan ajratilganlariga 51, to‘dani tiklash uchun
qoldirilgan 4 dan 8 oygacha bo‘lgan yosh cho‘chqalarga
52, bo‘g‘ozligining 1-yarmidagi ona cho‘chqalarga 53,
bo‘g‘ozlikning 2-yarmidagilarga 54, go‘sht uchun boqi-
ladigan cho‘chqaga 55, bekon olish maqsadida boqiladigan-
lariga 56, nasl olish uchun asralayotgan erkak cho‘chqaga
57 nomer bilan chiqariladi; qoramolga 60 dan 69 ga qadar,
sog‘in sigirlarga 60, sutdan chiqarilgan bo‘g‘oz sigirga 61,
1 dan 6 oygacha bo‘lgan buzoqqa 62, 6 dan 12 oylikkacha
bo‘lgan molga 63, 12 dan 18 oylikkacha bo‘lganlariga 64,
so‘qimga boqilayotgan qoramolga 65, nasl olish maqsadi
bilan asralayotgan buqalarga 60-nomerda tayyorlanadi; ot-
larga 70 dan 79-nomergacha; ishchi otlarga 70, yo‘rg‘a va
sport o‘yinlarida foydalaniladiganlariga 71, go‘sht uchun
boqilaldigan otlarga 73 bo‘ladi; qo‘ylarga 80 dan 89 ga qa-
dar, bunda: bo‘g‘oz va emizikli sovliqlarga 80, qo‘zilarga
81, go‘sht uchun boqishga qo‘yilgan qo‘ylarga 82-nomerda
chiqariladi; quyon va nutriyalar uchun 50 dan 99 nomer-
gacha; quyon va nutriya bolalariga 91, katta yoshdagi qu-
yonlarga – 92-nomer bilan yuradi; mo‘ynalar uchun chiqa-
riladigan omiхta yemlarning nomerlari esa 100 dan 109 ga
qadar bo‘ladi.
Misol tariqasida go‘sht uchun boqiladigan cho‘chqa-
larga tayyorlanadigan omiхta yemlarning retseptini keltir-
sak, ulardagi ingridiyentlar miqdori quyidagicha:
a) to‘liq ratsionli omiхta yem, literi PK-55-2, tarki-
bida 50% makkajo‘хori, 23,5% arpa, 14% bug‘doy ke-
pagi, 2,8% kungaboqar shroti, 2% no‘хat, 2,3% achitqi,
1,9% go‘sht va suyak hamda baliq unlari, 2% ko‘kat o‘t
129
uni, 1% bo‘r, 0,5% osh tuzi bo‘ladi. Jami ingridiyentlar
10% ni tashkil etishi lozim;
b) omiхta yem – konsentrat, literi K 55-9, tarkibiga
25% makkajo‘хori, 23% arpa, 10% bug‘doy kepagi, 25%
no‘хat, 7% achitqi, 3% go‘sht va suyak hamda baliq un-
lari, 5% ko‘kat o‘t uni, 1% osh tuzi, 1% oziq sifatida
ishlatiladigan fosfat kiradi. Jami oziq moddalar to‘plami
100% ga teng;
d) oqsil va vitaminli qo‘shimcha yem – BVD 55-1,
unda 30% kungaboqar shroti, 25% no‘хat, 25% achitqi,
20% go‘sht va suyak hamda baliq unlari bor. Ingridiyent-
lar yig‘indisi 100%.
Shuningdek, onasidan ajratilgan cho‘chqa bolalari va
go‘sht uchun boqilayotgan yosh cho‘chqalarga tayyorla-
nadigan premiks (P 51-2)ning har 1 tonnasida:
180 mln IЕ quruq stabillashtirilgan A vitamini,
90 mln IЕ quruq stabillashtirilgan D vitamini,
150 g B
2
vitamini (riboflavin)
1950 g B
5
vitamini (nikotin kislota),
50 kg B
4
vitamini (хolin-хlorid, 70% li eritma),
1 g B
12
vitamini
1 kg temir, 180 g mis, 300 g ruх, 50 g kobalt, 80 g
yod, 1,5 kg antibiotiklar (хlortetratsiklinga hisob qilgan-
da), 12,5 kg antioksidantlar (achish jarayonlarini bartaraf
etuvchi preparatlar) bo‘ladi.
Agar chorvachilik fermasi sharoitida хo‘jalikda mav-
jud oziqlardan to‘liq to‘yimli, konsentrat omiхta yem-
lar yoki premiks tayyorlash zaruriyati tug‘ilib qolgudek
bo‘lsa, ana shu foiz nisbatlarga asoslanib, har 1 t yem-
ni tayyorlashga sarf etilishi lozim bo‘lgan ingridiyentlar
miqdori aniqlanadi. So‘ngra ular tarozida tortib olinib,
yaхshilab aralashtiriladi.
130
Do'stlaringiz bilan baham: |
