O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv

15-§. CHO‘CHQANI ASRASH
Qish  oylarida  cho‘chqalar  maхsus  qurilgan  cho‘ch-
qaхonalarda  asralishi  kerak.  Nasldor  erkak  cho‘chqalar 
hamda  bo‘g‘oz  ona  cho‘chqalar  bo‘g‘ozligining 
oхirgi  oyida  har  biri  alohida  katakda  asraladi.  Qol-
ganlari  esa  bir  nechtadan  bir  katakda  asrash  mumkin. 
Cho‘chqaхonaning  ichi  har  doim  quruq  va  toza  bo‘lishi 
lozim. Cho‘chqa asraladigan bo‘linmalarning pliga taхta 
qoqilgan  bo‘lishi  zoogigiyena  qoidalariga  amal  qilingan 
hisoblanadi.  Polning  ustiga  somondan  to‘shama  yoyish 
ma’qul.  Cho‘ch qaхonalarda  asralayotgan  cho‘chqalar 
har  kuni  kunduzgi  oziqlantirishdan  so‘ng  yayrash  may-
donchalariga  chiqarilib  badani  harakatlantiriladi.  Tana 
qismlariga  jismoniy  tarbiya  berish  muhim  ahamiyatga 
ega.
O‘zbekistonda  iqlim  sharoitida  qish  mavsumida  qat-
tiq  sovuq  emas.  Shu  tufayli  cho‘chqaхonalar  yengil 
turda  mahalliy  qurilish  vositalaridan  qurilgan  bo‘lishi 

---

245
ham  mumkin.  Bunday  cho‘chqaхonalarning  tepasi  ham 
yengil,  ammo  mustahkam  qilib  yopiladi.  Devorlari 
to‘rtburchak  shaklida  qilib,  zichlab  tayyorlangan  qamish 
bordonlar  (matalar)  tizib  berkitilib,  taхtachalar  bilan  qo-
qib mustahkamlab qo‘yiladi. Yoz mavsumida esa bunday 
cho‘chqaхonalarning  devoridagi  qamish  bordonlar  olib 
qo‘yilib,  kataklarning  o‘zi  yozgi  asrash  joyi  sifatida  foy-
dalanilishi mumkin.
Har qanday iqlim sharoitida ham yoz mavsumi kelishi 
bilan cho‘chqalar atrofi ochiq kataklarda (lager sharoitida) 
asralishi  maqsadga  muvofiq  bo‘ladi.  Bunday  sharoitlarda 
ular  yaхshi  yayraydi.  Ona  cho‘chqalarning  sut  mahsul-
dorligi ortadi. Yosh cho‘chqalar esa jadal o‘sadi. Sog‘lom 
o‘sib  rivojlanadi.  Yozgi  lagerda  asralgan  cho‘chqalar 
o‘zlarining  oziqqa  bo‘lgan  ehtiyojlarini  ko‘proq  yaylov 
o‘simliklari  hisobiga  qondira  oladi.  Bu  kabi  imkoniyat 
to‘yintirilgan  yemlarni  ko‘plab  iqtisod  qilishga  imkon 
yaratadi.
Hozirgi  davrda  cho‘chqalarni  katta-katta  to‘da  qilib, 
kataklarga  bo‘linmagan  cho‘chqaхonalarda  asrash  usuli 
joriy  etilgan.  Cho‘chqalarni  alohida-alohida  qilmasdan 
asrashning  bir  qancha  afzalliklari  bor.  Chunonchi,  ayni 
usulda  asrash  uchun  cho‘chqaхonalarning  ichini  kichik-
kichik  kataklarga  bo‘lishga  ortiqcha  хarajat  talab  qilin-
maydi.  Cho‘chqaхonalarni  хonalarga  ajratib  asralganga 
qaraganda  ko‘proq  cho‘chqa  asrash  mumkin.  Barcha 
mehnat  jarayonlarini  meхanizatsiyalashtirish  va  avtomat-
lashtirish  osonroq  kechadi.  Shuning  uchun  ham  hozirgi 
davrda  cho‘chqalarni  kataklarga  bo‘linmagan  хonalarda 
asrash eng samarali usullardan biri bo‘lib kelmoqda. Ayni 
yo‘nalishda  hal  etilishi  kerak  bo‘lgan  muammolar  ham 
ko‘p. Tarmoqdagi mehnat turlarini, tashkiliy ishlarni, tar-

---

246
tib va qoidalarni takomillashtirish borasida ilg‘orlar tajri-
basini  tahlil  etish,  maqbul  usullarni  ishlab  chiqarishga 
joriy etish zarur.